Adam Fastnacht: Słownik historyczno-geograficzny Ziemi Sanockiej w Średniowieczu. cz.3. (O-Z)
Towarzystwo Naukowe SOCIETAS VISTULANA. Kraków 2002
 

(str.: 152 - 154)

STRACHOCINA
(1369 Szvanczycze, Swanczycze, 1390 in villam Strachoczyne Woli, Strachocina, 1424 in Strochoczini, 1434 Strachoczini, 1435 Straszoczina, 1470 Trachoczin, Strachoczin) 10 km na NW od Sanoka.

1.
1369 in terra san. (ZDM IV 999);
1434 in distr. san. (XI 644);
1467 in terra san. (XVI 368);
1508, 1515 z. san. (ŻD XVIII s. 118, 123, 151);
1523,1526, 1530 z. san. (AS I 21 k. 97, 413, 349);
1369 n. parafia łac. własna - p. 5.

2.
1369 potok zw. Russzava (ZDM IV 999);
1390 gran. z Jaćmierzem od źródeł potoku Russava, płynącego do wsi S. (P. Dąbkowski, Ziemia sanocka w XV stuleciu I s. 178); gran. z wsią Kostarowce, potok Swoczycza i drugi odgraniczający obie wsie (P. Dąbkowski, Ziemia sanocka w XV stuleciu I s. 180);
1444 między dobrami jaćmierskimi a S. kopiec rozkopano i rosorano (XI 1793, 1800);
1446 zniszczenie kopca między Bażanówką a S. i zaoranie ról należących do S. (XI 2104);
1460 sprawa o granice między S. a Bażanówką (XI 3551);
1480, 1481 sąsiedztwo z Pakoszowką (XVI 1414, 1583);
1512 na granicy wsi S. początek granicy między wsiami Nowosielce a Długie (CS 21 s. 1459);
1524 rozgraniczenie między wsiami - Pakoszówka a S. rozpoczęte od miejsca obok potoku Russava [dziś P. Różowy] naprzeciw kościoła par. w S. aż do granicy wsi Woli Sczerczkowej [dziś Wola Górecka] (XIX 3124-3126);
1529 król Zygmunt mianuje Klemensa z Kamieńca, kaszt., Mikołaja Bala, pkom. sanockiego, i in. komisarzy do przeprowadzenia granic między dobrami S., Górki i Sczyrczkowa Wola [dziś Wola Górecka] (MRPS IV 2, 15618);
1530 ciż komisarze ustanawiają. granice między dobrami król. S., dzierżawą Jana Boboli, a wsią Sczyrczkowa począwszy od granicy z Bażanówką po granicę z Pakoszowką. (TS 4 k. 230-235b; MRPS IV 2, 15831) - Wola Górecka p. 2; król na prośbę Macieja z Birczy, sędziego z. san., zatwierdza powyższy akt rozgraniczenia (MRPS IV 2, 15854); król poleca Janowi Boboli, dzierżawcy dóbr król. S., aby uznawał rozgraniczenie tych dóbr od wsi Górki i Sczyrczkowa (MRPS IV 2, 15932);
1602 potok Swoczicza oddziela od dawna rolę i łąkę plebana kościoła par. w S. od ról i łąk poddanych wsi Kostarowce (CS 141 s. 437).

3.
Własn. król., później w zastawie;
1369 10 V król Kazimierz powierza Piotrowi i Grzegorzowi, braciom rodzonym z Kunowy, osadzenie wsi S. na prawie niem. (ZDM IV 999);
1390 16 XII prawdop. Fryderyk z Miśni (Meisnansis), właściciel Jaćmierza, posiada w zastawie wieś S., ponieważ uposaża kościół w tej wsi (P. Dąbkowski, Ziemia sanocka w XV stuleciu I s. 179-181);
1427 Fryderyk z Jaćmierza posiada dokument król. na wieś S., zapewne zastawny, który daje Marciszowi z Rogów będąc mu winien 44 grz. W razie niespłacenia w terminie tego długu, Marcisz dopłaci resztę do sumy wymienionej w dokumencie i otrzyma w posiadanie wieś S. (XI 221);
1434 szl. Cloch Cornicz odstępuje Piotrowi Smolickiemu, kaszt. san., wieś S. wraz z dokumentem król. zapisanymi 200 grz., oraz sołectwo, i otrzymuje tę kwotę. Paweł z Pobiedna, Pełka z Jurowiec i z Mikulec Pielni ręczą Corniczowi za zapłacenie przez Smolnickiego w ciągu roku 100 grz. lub danie w zastaw i posiadanie wsi Wzdow (XI 644, 645);
1435 Iwan ze S. współporęczyciel za stawienie Raida z Hłomczy, obwinionego o spalenie miasta Tyrawy [dziś Mrzygłód] (XI 756);
1436 wojewoda zamku san. przysięga, że nie pobił ani kazał pobić Tomka ze S., ani 3 kmieci kasztelana san. ze S. i nie kazał wsadzić ich do kłody (XI 824);
1441 Piotr Smolicki, kaszt. i star. san., dając porękę Janowi z Pilczy, zobowiązuje się dać intromisję w dobra m.in. wieś S. (XI 1376);
1442 tenże dając porękę Piotrowi Czeszykowi, zobowiązuje się w razie niezapłacenia 220 grz. dać intromisję w wieś S. i dwór z rolami należącymi do dworu aż do spłaty tej sumy (XI 1444, 1532);
1443-46 5 kmieci ze S.: Piotr Rzepka, Swiench Biedusz, Maciek Mayg, Paszek i Piotr Wal, pozywa Fryderyka z Jaćmierza, miecznika san., o najechanie ich ról z 15 szlachty i 100 podleyschymi, zabranie im 100, 40, 50, 60 i 70 kop żyta i pszenicy. Piotr Smolicki, kaszt. san., stoi przy swych kmieciach i skarży również Stanisława Cergowskiego sołtysa, jego synów i kmieci z Bażanówki o naruszenie granicy i niszczenie kopców (XI 1662, 1670, 1672-1674, 1687, 1692, 1702, 1703, 1786-1789, 1791-1793, 1797, 1800, 1801, 1820-1824, 1827, 1857, 2098-2104, 2149, 2302, 2303, 2308);
1446 mieszkańcy S. jako świadkowie Piotra dwornika z Kostarowiec (XI 2242);
1448 w związku z naprawą. parkanów wokół zamku san. kmiecie ze S. winni naprawić tyle łokci, ile jest łanów we wsi (XI 2681);
1449 Piotr młynarz ze S. staje przed sądem ławniczym w Warze w sprawie młyna (Wara 3, 4);
1449 Piotr Burhal podwójci ze S. ręczy za stawienie Marcina Czecha ze S. przed starostę (XI 2777);
1450 Marcin Czech i Klisz kmiecie ze S. ranieni przez służbę z Nowosielec (XI 2842, 2843);
1453 Piotr Smolicki, kaszt. san., i Jerzy z Humnisk, dając porękę Mikołajowi Racławskiemu na 276 zł, zobowiązują się dać w zastaw: Piotr wieś S. i Jerzy wieś Górki (XI 3127);
1458 Piotr Smolicki, kaszt. san., postanawia na wypadek swej śmierci, że wieś S. wraz z innymi wsiami ma przypaść synom Marcisza, jego brata, Janowi, Maciejowi i Andrzejowi (XI 3448);
1464 Paweł Rzanczcza i Maciej Madey ze S. (XVI 113); szl. Marcin i Jan Bereda de Swyenczicze, bracia niedzielni, oskarżają. Mikołaja, Stanisława, Macieja i Jana z Zarszyna o to, że ci wtargnęli gwałtem do miasta Zarszyna, wsi Długie, Pielnia, S., Wzdow, Malinówka, Targowiska, Łężany, połowa Wróblika i Bieskowice, podzielili między siebie, a ich nie wołali, choć oni mają to samo prawo do tych dóbr po matce Annie, siostrze zm. Piotra ze Smolic, kaszt. san., nie wyposażonej. Oskarżonych pozywa król do Krakowa (XVI 187-189); szl. Jan i Maciej ze Wzdowa i ze S. (XVI 237);
1466 Tomasz Nogyedz ze S. oskarżony przez plebana z Tyrawy [Mrzygłód] o zabranie nocą, 7 sztuk bydła wartości 10 grz. (XVI 319);
1467 szl. Mikołaj de Pobyadra alias Brzesznycza z bratem swym pozywają szl. Mikołaja i Stanisława z Zarszyna oraz Jana i Macieja ze Wzdowa z racji prawa bliższości matki ich w sprawie dóbr miasta Zarszyna i wsi m.in. S. (XVI 368);
1469 szl. Jan i Maciej, bracia ze Wzdowa, dokonują, podziału dóbr, mocą. którego Maciej br. młodszy otrzymuje wsie Wzdow, Malinówkę i S., a Jan Targowiska i Łężany (XVI 582); szl. Maciej Wzdowski daje intromisję Mikołajowi Biernaszowskiemu za 20 zł w 2 kmieci w S. zw. Jan Rzepka i Cobyerek, płacących 2 zł czynszu (XVI 615);
1470 Maciej ze Wzdowa zapisuje ż. swej Zofii, c. Rosemberskiego, 200 grz. na połowie dóbr swych we Wzdowie i Malinowce oraz na połowie pieniędzy, które ma na wsi król. S. (XVI 695);
1473 król Kazimierz pozwala Piotrowi [Kmicie] Sobieńskiemu, swemu dworzaninowi, wykupić wsie S. z rąk Macieja ze Wzdowa i Zahutyń z rąk Stanisława Czarnockiego, położone w pow. san., i zapisuje mu na nich 100 grz. (MRPS I 1108);
1480 ur. Maciej (Matheus) ze Wzdowa, ręcząc Piotrowi z Ryterowiec za ur. Mikołaja Rosemberskiego, zastawia za 150 zł wieś swą S. (XVI 1400);
1481 Piotr z Rytarowiec zeznaje, ze Maciej (Matheus) ze Wzdowa zapłacił mu 150 zł z racji poręki za Rosembarskiego i zobowiązał się zapłacić dług 21 zł pod gwarancją intromisji w folwark w S. Gdyby Maciej nie wykupił [folwarku], wówczas kmiecie ze S. winni będą orać, siec, żąć i zwozić do gumna (XVI 1504);
1486 Maciej ze Wzdowa, dając porękę Mikołajowi Biernaszewskiemu na 300 zł węg., zobowiązuje się dać intromisję w dobra S. (XVI 1797);
1508 karczma z browarem płaci 1 wiard. (ŹD XVIII s. 123); właść. Maciej Wzdowski posiada Wzdow, S. i część w Nowotancu (ŹD XVIII s. 118);
1515 9 ł., młyn, karczma (ŹD XVIII s. 151);
1518 król Zygmunt pozwala Adamowi Wzdowskiemu, wojskiemu san., zastawić wieś S. Klemensowi Bobrownickiemu (MRPS IV 2, 11899);
1520 król pozwala Adamowi Wzdowskiemu, wojskiemu san., zastawić wieś król. S. Janowi Boboli (MRPS IV 2,12662); król zezwala Janowi Boboli wykupić wieś S. z sołectwem z rąk Adama Wzdowskiego (MRPS IV 1, 3384);
1523 podymne 24 gr (AS I 21 k. 97);
1526 10 1/2 ł., karczma (AS I 21 k. 413);
1530 9 1/2 ł., młyn pusty, karczma pusta (AS I 21 k. 349); król Zygmunt kasując wcześniejsze zapisy zapisuje Janowi Boboli de Pyasky 560 grz. na wsi S. w z. san. i 230 grz. na sołectwie tej wsi (MRPS IV 2, 15681); dzierzawca Jan Bobola (TS 4 k. 230-235);
1532 Jan Bobola, dzierżawca wsi S., przedkłada do wpisu przywilej z r. 1369 (CS 9 s. 813-815); krol Zygmunt pozwala Janowi Boboli, dzierzawcy wsi S., zapisać tegoż córkom niepelnoletnim Reginie i Zbigniewie po 200 zł posagu w tej wsi (MRPS IV 2, 16415);
1536 9 1/2 ł., karczma (AS 121 k. 561);
1541 tenże król zachowuje Hieronima Bobolę, s. Jana, w dożywotnim posiadaniu wsi S. w pow. san. (MRPS IV 3, 20526);
1544 nadanie dożywocia dzierżawy wsi S. Hieronimowi Boboli (MRPS IV 3, 21171);
1551, 1552 król Zygmunt August zachowuje Katarzynę Bobolinę, ż. Hieronima Boboli, w dożywotnim posiadaniu wsi S. (MRPS V 1, 1132, 2, 5419);
1552 27 gosp., karczma, młyn o 1 kole (AS I 21 k. 1003);
1589 6 ł., 2 h wzięte na folwark, młyn 1 koło, 2 zagrodnicy bez roli, 5 komornikow z bydłem (ZD XVIII s. 55).
Mieszkańcy: 1435 Iwan (XI 756);
1436 Thomko (XI 824);
1443-46 Petrus Rzepka, Swiench Biedusch, Maczieg Mayg, Paschek, Petrus Wal kmiecie (XI 1662,1670,1672, 1787-1789, 1820-1824, 2099-2103, 2302);
1446 Woytek, Piotr Pilch, Misz Ostatek (XI 2242);
1449 Petrus Burhal podwójci, Martinus Czech, Swiench i Clisch Scholtkowientha (XI 2777, 2778, 2782); Petrus młynarz (Wara 3);
1450 Martinus Czech, Clisch kmiecie (XI 2842, 2843);
1464 Paulus Rzanczcza, Mathias Madey (XVI 113);
1466 Thomas Nogyedz (XVI 319);
1469 Iohannes Rzepka, Cobyerek (XVI 615);
1524 6 starszych ludzi ze S., wszyscy obrządku katolickiego (XIX 3124).

4.
1369 król pozwala przezornym Piotrowi i Grzegorzowi, br. rodzonym z Kunowy, założyć na prawie niem. magd. wies zwaną Szvanczycze na potoku Russzava, obejmującą 50 ł., daje im sołectwo z 3 łanow, łan na wypas bydła zw. scothnycza, karczmę, młyn, sadzawki. Kmiecie po upływie wolnizny winni będą płacic 8 skojcow czynszu i 4 skojce dziesięciny z łanu, sołtysi winni brać udział w wyprawie wojennej z 2 kopiami, jednym pancerzem, oszczepem, kuszą i koniem wartości 4 grz., immunitet sądowy (ZDM IV 999);
1390 sołtys w S. (P. Dąbkowski, Ziemia sanocka w XV stuleciu I s. 180);
1434 Cloch Cornicz odstępuje Piotrowi Smolickiemu wieś i sołectwo w S. (XI 644);
1449 Piotr Burhal podwójci ze S. (XI 2777, 2778);
1520 - p. 3; 1520 król Zygmunt pozwala Adamowi Wzdowskiemu, wojskiemu san., sprzedać sołectwo we wsi S. Janowi Boboli (MRPS IV 2, 12663);
1530 zapis 230 grz. na sołectwie wsi S. (MRPS IV 2, 15681) - p. 3;
1532 Jan Bobola posiadacz przywileju z r. 1369 (CS 9 s. 813-815).

5.
1369 król przeznacza w przyw. lokacyjnym wsi S. 1 ł. dla kościoła, który ma być erygowany (ZDM IV 999);
1390 16 XII Fryderyk z Miśni, dziedzic Jaćmierza, za zgodą króla uposaża kosciół Św. Katarzyny na pograniczu wsi Kostarowiec i S., nadaje mu łan ziemi miary frankońskiej i obszary, karczmę koło kościoła i dzisięciny z Kostarowiec i z łanow sołectwa w S. kmiecie w S., Polacy i Rusini, winni dawać mesznego z łanu miarę żyta i miarę owsa, z wsi Meszewy Polacy i Rusini po 5 miar żyta i owsa. Pakosz dziedzic Pakoszowki postanawia, ze kmiecie z jego wsi, Rusini czy Polacy, rownież mają dawać mesznego z łanu miarę żyta i miarę owsa, a on z własnych ról dziesięcinę (P. Dąbkowski, Ziemia sanocka w XV stuleciu I s. 179-181);
1424 Jadwiga, wd. po Fryderyku z Jaćmierza, pozwana za zabranie gwałtem dobr i służby z domu plebana w S. i przetrzymywanie w swym dworzc (XI 85);
1438 wymienieni ludzie z różnych wsi przysięgają, że nie obrabowali plebana ani kosciola w S. porą nocną. (XI 1 144);
1446 sprawa między Pakoszem z Pakoszowki a Janem plebanem ze S. (XI 2146);
1455 Piotr pleban ze S. (XI MLV);
1523 król Zygmunt zatwierdza przywilej z r. 1390 na prośbę Stanislawa plebana w S. (P. Dąbkowski, Ziemia sanocka w XV stuleciu I s. 183-185).

Skróty dokumentacyjne:

AGZ (I - XXIII) - Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tzw. Bernardyńskiego we Lwowie, t. I - XIX, Lwów 1870 - 1894.
AS - Archiwum Skarbu Koronnego, dział w Archiwum Głównym Akt Dawnych.
CS - Acta Castrensia Sanocensis. Archiwum Państwowe we Lwowie.
MRPS - Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. I - V
ZDM - Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, cz. I - VIII, Kraków-Wrocław 1962 - 1975.
ŹD - Żródła dziejowe, t. XVIII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 7; Ziemie ruskie. Ruś Czerwona, cz. 1-2, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1902 - 1903.

Powrót do witryny Stowarzyszenia Piotrowskich ze Strachociny"