Татар алга! - Naprzód Tatarze!
słowa: Булат Ибраһим, muzyka: Артур Исламов

 

Караңгы төсләрне тарата,
Офыкта кызарып таң ата.
Йоклама, татарым,
сагына ватаның.

Без монда чит түгел, бу җирдә.
Торып чык йокыңнан, тор, әйдә.
Чакыра безне таң,
Татарым, тор, әйдә!
  Rozpraszając mroczne ciemności
Różowiąc horyzont wstaje brzask.
Nie śpij, mój Tatarze,
twoja ojczyzna cię potrzebuje.

Nie jesteśmy tu obcymi, na tej ziemi.
Więc przerwij swój sen, wstawaj, ruszaj.
Woła nas ten brzask,
Mój Tatarze, wstawaj, ruszaj!

Кушымтасы:
        Ярсу йөрәк
        Безнең тәндә,
        Чиксез куәт
        Безнең җанда.
        Тарих ага
        Безнең канда.
 
Refren:
        Gniewne są serca
        w naszych piersiach,
        Bezgraniczna moc
        W naszych duszach.
        Historia płynie
        W naszych żyłach.
        Татар, алга, алга, алга!
          Tatarze, naprzód, naprzód, naprzód!
   
Кояшның батырлык нурлары –
Татарның тарихи юллары!
Без суда һәм җилдә,
без исән бу җирдә!
  Nieustępliwe jak promienie słońca
są drogi historii Tatarów.
Jesteśmy w wodzie i w wietrze,
jesteśmy życiem tej ziemi.
   
Без монда чит түгел, бу җирдә,
Әләмең тибрәлсен күкләрдә.
Чакыра киләчәк,
Татарым, тор, әйдә.
  Nie jesteśmy tu obcy na tej ziemi,
Więc niech się wzniesie w niebo twój sztandar.
Przeznaczenie wzywa,
Mój Tatarze, wstań, ruszaj.
   
        Татар, алга, алга, алга!
          Tatarze, naprzód, naprzód, naprzód!

Niezwykle ekspresywny klip prezentujący koncertowe nagranie piosenki w wykonaniu autora muzyki Artura Islamowa (Артур Исламов) i jego zespołu dostępny jest na YouTube pod adresem Татар алга!.
Autorem słów jest młody tatarski poeta Bulat Ibrahim (Булат Ибраһим).
Piosenka była wykonywana na wielkim koncercie "Tat cult fest 2020", w ramach corocznego festiwalu nowej kultury tatarskiej, który tym razem odbywał się 30 sierpnia 2020 w 30 rocznicę ogłoszenia przez władze Republiki Tatarstan "Deklaracji Suwerenności". Ten wielogodzinny koncert można było oglądać "online". Nadal (w październiku 2020) można to robić pod adresem "TAT CULT FEST 2020" (teraz już oczywiście "offline").

W roku 2020 w Republice Tatarstan rozpoczęły się obchodzy trzydziestych rocznic kolejnych etapów starań Tatarstanu by wyzwolić się od podległości Rosji. Początkiem tych starań było ogłoszenie "Deklaracji Suwerenności" zaś kulminacją przyjęcie przez tatarski parlament, Radę Tatarstanu (Татарстан Шурасы) 6 listopada 1992 roku konstytucji proklamującej Tatarstan niepodległym państwem. Niewiele z tego wyszło bo Rosjanie ostatecznie "wyperswadowali" Tatarom mrzonki o samodzielności. Rzecz jasna przede wszystkim groźbami. Silnym, bardzo silnym argumentem było to co zrobili znajdującym się w podobnej sytuacji Czeczenom. Zgodnie ze znowelizowaną w roku 2002 konstytucją Tatarstan jest obecnie autonomiczną częścią Federacji Rosyjskiej, ze statusem formalnie niewiele a faktycznie prawie wcale nie odbiegającym od statusu innych podmiotów Federacji.

Śledząc to z Polski trudno się zorientować na ile silne są w Tatarstanie nastroje niepodległościowe. Trzeba pamiętać iż prawie połowę (39,7%) mieszkańców Republiki stanowią Rosjanie, zatem niebezpieczeństwo grozi Tatarom nie tylko ze strony Rosji ale musi się brać pod uwagę także sentymenty tych ostatnich.

Jednak powstają takie piosenki jak "Татар алга!".
W witrynie Intertat pisze się o nich "татар халкының милли гимны булырлыйк яңа заман җырлары" ("piosenki nowych czasów które mogą zostać narodowymi pieśniami ludu tatarskiego").
"Piosenki" bo w opinii publicysty piszącego komentatarz dla witryny Intertat obecnie istnieją dwie kandydatki na bycie takim hymnem, jedną z nich jest właśnie "Татар алга!" zaś drugą ""Газиз халкым" ("Mój drogi narodzie")" Zulfata Xakima.
Piosenka Xakima chyba ma tu mniejsze szanse. Chociaż jest mądra i piękna to trudno postrzegać ją jako porywającą. Pewno dlatego przez już prawie dziewięć lat swojego istnienia nadal raczej nie przebiła się do serc Tatarów. Porywająca jest natomiast niewątpliwie "Татар алга!". Wydaje się że to właśnie ona zostanie owym "яңа татар тарихында татар халкының милли гимны" - "nowym w tatarskiej historii hymnem norodowym Tatarów". Że jeżeli Tatarzy pójdą do boju o wolność i niepodległość to właśnie ona ich na ten bój poprowadzi.
Jednak i piosence Xakima nie można odbierać szans. Wezwaniem do boju ("naprzód!") nie jest, jednak to ona stawia zasadnicze dla Tatarów pytanie: "co się stało z tobą, mój drogi narodzie?", czym dzisaj jesteś? Pytanie na które naród tatarski musi sobie odpowiedzieć zamim pójdzie na jakiekolwiek barykady.

*       *       *

Słownik:
татар алга - w języku tatarskim rzeczowniki nie mają gramatycznej liczby pojedynczej; istnieją liczba mnoga i liczba generyczna (gatunkowa); ta druga wskazuje na to jaki jest desygnat danego rzeczownika (zaimka) ale nie na to czy dotyczy on jednego czy wielu takich bytów; tak więc tytuł piosenki można rozumieć albo jako: Tatarze, naprzód! albo jako: Naprzód Tatarzy!, jednak w dalszej części tekstu w odniesieniu do przedmiotu narracji używa się drugiej osoby liczby pojedynczej, stąd wybrano tłumaczenie: Tatarze, naprzód!, zdając sobie sprawę z pewnej, nieuniknionej "kulawości" tego tłumaczenia (sens tekstu tatarskiego jest niejednoznaczny, co ma tu znaczenie a czego czego nie odda żaden przekład)
 
караңгы - ciemny, mroczny
төс - kolor, barwa; -ләр - liczba mnoga; -не - biernik
тарат-ырга - rozpraszać, rozganiać; -а - czas. teraźniejszy, imiesłów przysłówkowy towowarzyszący
офык - horyzont; -та - miejscownik
кызар-ырга - poczerwienieć; poróżowić; -ып - imiesłów przysłówkowy towarzyszący
таң - brzask, zorza poranna
ат-арга - wrzucać, miotać; -а - czas teraźniejszy
йокла-рга - spać; -ма - forma przecząca; - tryb rozkazujący
татар - Tatar, Tatarzy; -ым - przynależność do 1. osoby liczby pojedyńczej
сагын-ырга - tęsknić, odczuwać brak czegoś; -а - czas teraźniejszy
ватан - ojczyzna; -ың - przynależność do 2. osoby liczby pojedyńczej
 
без - my
монда - tu, tutaj
чит - cudzy, postronny, cudzoziemski
түгел - (poimek) nie, nie jest
җир - (w różnych znacz.) miejsce, okolica, ziemia; -дә - miejscownik
тор-ырга - (wprost i przen.) stać; -ып - imiesłów przysłówkowy towarzyszący
чыг-арга - (wprost i przen.) wychodzić, wyjść, wyjechać; - tryb rozkazujący
торып чыг-арга - wychodzić (ta forma wyraża stałość czynności)
йокы - sen; -ң - przynależność do 2. os. l. poj.; -нан - ablatyw, przypadek odchodzeniowy
әйдә - (wtrącenie) dalej, chodź, chodźmy, niech
чакыр-ырга - zapraszać, wzywać; -а - czas teraźniejszy
без - my; -не - biernik
   
ярсу - gniew, wściekłość, szał, wzburzenie, afekt, poryw
йөрәк - serce, dusza
без - my; нең - przypadek dzierżawczy
тән - ciało; -дә - miejscownik
(po polsku serce ma się w piersi, stąd тән - ciało przetłumaczono jako pierś)
чиксез - nieograniczony, bezgraniczny, nieskończony, bezkresny
куәт - siła, moc, potęga
җан - dusza; -да - miejscownik
тарих - historia, historyczny
аг-арга - płynąć, cieknąć; -а - czas teraźniejszy
кан - (anatom.) krew
(po polsku coś "ma się we krwi" ale to "coś" "płynie w żyłach" a nie "we krwi")
   
кояш - słońce; -ның - przypadek dzierżawczy
батырлык - bohaterstwo, heroizm, męstwo, odwaga, dzielność, nieustępliwość
(pytanie czy promienie słońca są odważne? czy bohaterskie? czy też nieustępliwe?, jak się wydaje nie ma tu dobrego polskiego odpowiednika)
җил - wiatr, także: tchnienie, oddech
(być może lepszym tłumaczeniem byłoby nie "w wietrze" lecz "w oddechu" (tej ziemi)?)
исән - żywy, cały, zdrowy
   
әләм - ideał, cel, sztandar; -ең - przynależność do 2. osoby liczby pojedyńczej
тибрәл-әргә - (wprost i przen.) falować, powiewać, szybować; -сен - tryb życzeniowy
күк - niebo; -ләр - l. mnoga; дә - miejscownik
(może lepsze byłoby: "niech poszybuje w niebo twój sztandar"?)
чакыр-ырга - zapraszać, wzywać; -а - czas teraźniejszy
киләчәк - (przen.) przeznaczenie, los, przyszłość

 

powrót do strony
Татар тел - język tatarski

Powrót do witryny
Stowarzyszenia Piotrowskich ze Strachociny
przejście do
Słownika tatarsko-polskiego
przejście do strony
Alfabet tatarski i fonetyka tatarska
przejście do
Słownika polsko-tatarskiego
przejście do strony
Zarys gramatyki tatarskiej
przejście do
Słownika afiksów słowotwórczych
przejście do strony
Rozmówki tatarskie
przejście do strony
Tatarskie piosenki