Słownik tatarsko-polski

А  Ә  Б  В  Г  Д  Е  Ж  Җ  З  И  Й   К  Л  М  Н  О  Ө  П  Р  С  Т  У  Ү  Ф  Х  Һ  Ч  Ш  Ы  Э  Ю  Я 

Җ

җавап - odpowiedź
җавап бир-ергә - odpowiadać
җавап кайтар-ырга - odezwać się
җаваплы - odpowiedzialny
җаваплылык - odpowiedzialność
җаваплылыксыз - nieodpowiedzialny
җавапсызлы - nieodpowiedzialny
җае - (jego, ten) ład, porządek (przyn. do 3 os. l. poj. od җай)
җай - I ład, porządek, tryb
            (Эшләр үз җаена бар. - Sprawy idą swoim trybem.)
            (Эшнең җае юк. - Robota nie idzie.)
         II spokój
            (үз җаең турында гына кайгырт-ырга - troszczyć się tylko o swój spokój)
         III sposobność, szansa, okazja, dogodny moment
            (җай чыкканны көт-әргә - czekać na okazję)
         IV podstawa, powód, pretekst
            (очраш-ырга җай эзләү - szukanie powodu by się spotkać)
         V sposób, metoda, wyjście (patrz też: җай-әмәл)
            (Башка җай юк. - Nie ma innego wyjścia (sposobu).)
җай-әмәл - I sposób, metoda, wyjście (patrz też: җай V)
                     (җай-әмәлен таб-арга - znaleźć sposób zrobienia (czegoś))
                  II powód, pretekst
                 III sposobność, sprzyjająca chwila
җайдак - I nieosiodłany, bez siodła
                  (җайдак ат - nieosiodłany koń)
               II jeździec
              III (zoolog.) gąsienicznik (owad)
җайдакланып - konno, wierzchem
җайланма - urządzenie, mechanizm, układ
                    (периферия җайланмасы - akcesoria)
җайлап - I wygodnie, wygodniej
                  (җайлап утыру - siedzieć, usiąść wygodniej)
               II płynnie, nie śpiesząc się
              III (przen.) ostrożnie, z taktem
җайлы - I wygodny, poręczny (instrument, pomysł)
              II pomyślny, korzystny (zdarzenie, wariant)
җайлылык - dogodność, wygoda, komfort
җайсыз - niekomfortowy, niewygodny
җамаяк - miska, miednica, naczynie
җан - I dusza (patrz też: кот)
            (Ислам динендә кешенең жанын Газраил фәрештә ала.
                    - W Islamie ludzką duszę zabiera anioł Azrael (anioł śmierci).)
        II duch, duchowy
            (җан азыгы - pokarm duchowy)
        III (przen.) osoba, stworzenie, istota
            (Гаиләдә без дүрт җан - Nasza rodzina liczy cztery osoby.)
            (тере җан - żywa istota)
        IV (przen.) życie, istnienie, bycie
            (Җан малдан татлырак. - (przysłowie) Życie milsze od bogactwa.)
        V (przen.) dusza (towarzystwa)
        VI (przen.) serce moje, najmilsza moja, kochanie
җан зат(ы) - żywa istota
җан исәбен алу - spis ludności
җан керт-ергә - I wskrzesić
                          II (przen.) ożywić, wnieść życie, wnieść nową energię
җан кер-ергә - (relig.) zmartwychwstać
җанкисә - (familiarnie) duszeńka, serdeńko, kochanie
җанлан-ырга - (wprost i przen.) ożywać
җаным - (familiarnie) duszeńka, serdeńko, kochanie
җәберсен-ергә - obrażać się, czuć się szykanowanym
җәгърафия - (książk.) geografia
җәдвәл - I tablica, tabliczka
                    (тапкырлау җәдвәле - tabliczka mnożenia)
               II rozkład, tabela, lista
                    (дәресләр җәдвәле - rozkład zajęć)
җәдитчелек - dżadidyzm (ruch muzułmański w Imperium Ros.)
җәен - latem
җәенке - I szeroki, przestronny
               II rozłożysty
              III płaski, równy, gładki
              IV tępy (nie zwężajacy się na końcu)
җәза - I kara, represja, zemsta
              (тән җәзасы - kara cielesna)
              (Гаебенә күрә җәзасы. - (przysłowie) Jakie przestępstwo taka kara.)
          II (fizyczna) tortura, męka
җәй - lato
җәй көне - latem
җәйге - I letni (występujący latem)
              (җәйге яңгыр - letni deszcz)
            II letni (przeznaczony na lato)
              (җәйге өй - letni dom, dacza)
              (җәйге күлмәк - letnia sukienka)
              (җәйге каникуллар - letnie wakacje)
җәйлек - letni (przeznaczony na lato)
                (җәйлек өй - letni dom, dacza)
                (җәйлек йорт - letni dom, dacza)
җәймәлек - I prześcieradło,
                    II przykrycie, kapa, narzuta
җәймәле - przykryty, z obrusem
җәймәлек - I prześcieradłowy, nadający się na prześcieradło,
                   II obrusowy, nadający się na obrus
җәлт - momentalnie, migiem
җәмәгать - I społeczeństwo (җәмәгать эшлеклесе - działacz społeczny)
                    II zbiorowość, wspólnota, gmina
                    III obywatele (przy zwracaniu się)
                        (Вакытны әрәм итеп күчереп тә тормагыз, җәмәгать! - Obywatele, nie trwońcie czasu na próżno!)
                    IV rodzina
                    V żona, małżonka
җәмәгатьләштер-ергә - uspołeczniać
җәмәгатьче - społecznik, człowiek, który bierze udział w działaniach społecznych
җәмәгатьчел - człowiek towarzyski, lubiący towarzystwo
җәмәгатьчелек - I społeczność
                              (фәнни җәмәгатьчелек - społeczność naukowa)
                           II działalność społeczna
җәмгыять - I społeczność, zbiorowość
                      (кешелек җәмгыяте - ludzka społeczność)
                  II (w różn. znacz.) stowarzyszenie, organizacja
                      (Кызыл Хач җәмгыяте - Organizacja Czerwonego Krzyża)
                  III publiczność, publika, ludzie, krąg ludzi
җәнап - I ekscelencja,
                (Сез Гали җәнаплары - Wasza Ekscelencjo)
             II pan (jako tytuł)
                (илче җәнапләре - pan poseł)
җәнҗал - awantura, kłótnia, waśń, niezgoda
җәннәт - (wprost i przen.) raj (patrz też: оҗмах, Гадән)
                  (Тормыш - җәннәт алды карантины. - Życie to kwarantanna przed rajem.)
җәрәхәт - rana
җәрәхәтлә-ргә - (wprost i przen.) zranić, poranić
җәфа - I ból, cierpienie, męka, katusza, udręczenie
            II (przen.) nieszczęście
җәфалаучы - dręczyciel, siepacz, kat
җәһәт - I prędko, szybko,
            II wkrótce
җәһәтрәк - szybko, pośpiesznie
җәя - I (milit.) łuk (broń)
        II (ling.) nawias
        III (muz.) łuczek, ligatura
җәяү - pieszo
җәяүле гаскәр - (milit.) piechota
җәя-ргә - I słać, pościelić, rozścielać,
                II rozwałkować (ciasto),
                III ujawnić, odsłonić
җебегән - I mokry, wilgotny, namoknięty, rozmoknięty
                II (przen., potocz.) ociężały, ospały, bezwolny, niezdecydowany chwiejny
җелек - (anatom.) szpik kostny
җемелдә-ргә - błyszczeć, migotać, skrzyć się
җем-җем ит-әргә - błyszczeć, migotać, skrzyć się
җентекләп - I gruntownie, skrupulatnie, szczegółowo,
                    II uważnie, ostrożnie
җепшек - mokry, wilgotny
җепш-ергә - topnieć, tajać, rozpuszczać się
җеназа - I modlitwa za zmarłych (odmawiana przed złożeniem do grobu), nabożeństwo nad trumną
              II pogrzeb, orszak pogrzebowy
җен - I dżinn, czart, bies, siła nieczysta
         II pasja, żądza, namiętność, zamiłowanie
            (китап җене - zamiłowanie do książek)
җен карчыгы - wiedźma, czarownica (patrz też: убырлы II, убырлы карчык)
җенес - I płeć
              (һәр ике җенес кешеләре - osoby obojga płci)
              (хатын-кыз җенесе - płeć żeńska, kobiety)
            II (biolog.) rodzaj, rodzina
җенси - płciowy, seksualny
җенси көчсезлек - niemoc płciowa, impotencja
җенси мөнәсәбәт - stosunek płciowy
җенси өлгеру - dojrzałość seksualna
җенси теләк (хис) - pożądanie seksualne
җеп - I (wprost i przen.) nitka, nić, nici
         II (przen.) więzy, okowy, kajdany
җете - I bystry, ostry (o wzroku)
           II (przen.) jaskrawy, żywy, soczysty (o kolorach)
җефет - małżonka, małżonek
җибәр-ергә - I (w różn. znacz.) odprawiać, odprawić, posyłać, posłać
                        (кемнедер укырга җибәр-ергә - posyłać kogoś uczyć się)
                        (сугышка җибәр-ергә - posyłać na wojnę)
                        (акча җибәр-ергә - wysyłać pieniądze)
                     II puszczać, puścić, zwolnić, poluźnić
                        (Полиция аны җибәрде. - Policja zwolniła go.)
                        (студентларны каникулга җибәр-ергә - puszczać studentów na wakacje)
                     III wydawać, przeznaczać, sprzedawać
                        (товар җибәр-ергә - sprzedawać towar)
                        (төзелешкә өстәмә акча җибәр-ергә - przeznaczać dodatkowe pieniądze na budownictwo)
                     IV wpuszczać
                        (тамашачыларны залга җибәр-ергә - wpuszczać widzów do sali)
                     V zapuszczać, załączać, uruchamiać (motor, urządzenie, budowę)
                    VI zapuszczać (włosy)
                        (озын мыек җибәр-ергә - zapuszczać długie wąsy)
                        (сакал җибәр-ергә - zapuszczać brodę)
                   VII jako czasownik pomocniczy nadaje znaczenie:
                        1) szybkości, nagłości albo intensywności czynności
                          (сыгырып җибәр-ергә - zagwizdnąć)
                          (кычкырып җибәр-ергә - zakrzyknąć)
                        2) rozpoczynania się czynności
                          (елап җибәр-ергә - zapłakać)
                          (көлеп җибәр-ергә - zaśmiać się)
җибәрү - urlop
җиг-әргә - I zaprzęgać, wprzęgać
                      (арбага җиг-әргә - zaprzęgać do furmanki)
                  II (przen.) zmuszać, zniewalać
                      (Кешеләрне эшкә җиктеләр. - Zmusili ludzi do pracy.)
җигем - I uprząż
                (җигем ат - koń zaprzęgowy)
             II zaprzęg
                (бер җигем ат - zaprzęg konny)
җигү - zaprzęganie (rzecz. odsł. od җиг-әргә)
җигүле - zaprzęgowy (np. o koniu)
җиде - I siedem, siódemka
              (Аңа җидә яшь. - Ma siedem lat.)
              (Җиде кат үлчә, бер кат кис. (przysłowie) - Siedem razy odmierz, jeden raz utnij.)
          II (przen.) wiele, kilka razy
              (җидә бабадан килгән (калган) - pochodzący z zamierzchłych czasów)
җидә бабасына җит-әрге - grubo okląć (dojść do siódmego pokolenia)
җидә кат күктә йөр-ергә - bujać w obłokach (w siódmym niebie)
җидә кат тир чыкканчы - do siómego potu
җидә төн уртасы - głucha noc
җидә ят - I całkiem obcy
                II obcy ludzie
җиде-сигез - siedem-osiem, około siedem-osiem, w przybliżeniu siedem-osiem
җидегән - (astronom.) Niedźwiedzica, "Siedmiogwieździe"
                  (Кече Җидегән - Mała Niedźwiedzica)
җидееллык - siedmioletni // siedmiolatka
җидепочмак - siedmiokąt
җиз - mosiądz
җизни, җизнә(й) - szwagier, mąż starszej siostry, starszej siostry męża albo żony
җикен-ергә - kląć, złościć
җикерен-ергә - krzyczeć, wrzeszczeć
җикер-ергә - krzyczeć, wrzeszczeć
җил - I wiatr
            (җил исә - wiatr wieje)
            (үтәли җил - przeciąg)
            (аркылы йөри торган җил - przeciąg)
        II tchnienie, oddech
җил-давыл - (wprost i przen.) huragan, wicher
җиләк - I (botan.) jagoda
                (җиләк шәрабы - wino z jagód)
            II (botan.) komponent nazw roślin jagodowych:
                (каен җиләге - poziomka)
                (кура җиләге - malina)
                (җир җиләге - truskawka)
җиләк-җимеш - (zbiorow.) jagody i owoce
җиләк-җимешле - obfitujący w jagody i owoce
җилем - I klej, klajster
              II żelatyna
җилен - (zoolog., anatom. wymię
җилен тутыр-ырга - być cielną (o krowie)
җилкә - I (anatom.) tył głowy, potylica
            II (anatom.) ramię, bark
            III (anatom., u zwierząt) kłąb
            IV (przen.) plecy, grzbiet, garb
                (Кеше җилкәсе белән эш күтәрергә. - (powiedzenie) Wdrapywać się po cudzym grzbiecie/cudzych plecach.)
                (Үз җилкәсендә татырга. - (powiedzenie) Sprawdzić na własnym garbie.)
җилкән - żagiel
              (җилкән корып бар-ырга - iść pod żaglami)
җилкә-киергәч - wieszak na ubrania
җилкәнле - żeglarski, żaglowy
                   (җилкәнле көймә - żaglówka, łódź żaglowa)
                   (җилкәнле көймә спорты - żeglarstwo, sport żeglarski)
җилле - I wietrzny
            II (przen.) realny, rzeczywisty
            III (przen.) dziarski, chwacki
            IV (przen.) zwinny, sprawny, sprytny, udatny
            V (przen.) przecudny, wyśmienity
            VI (przen.) mocny (o napitku)
җиллек - I odpowietrznik, dymnik
                II okno strychowe
                III popielnica
җилләт-ергә - wietrzyć
җилләткеч - I wachlarz (patrz też: җилпәзә)
                    II wentylator, klimatyzator
җилпәзә - wachlarz (patrz też: җилләткеч I)
җилсен-ергә - I (med.) puchnąć, opuchnąć
                            (җилсенгән йөз - opuchnięta twarz)
                        II (med.) być chorym na zapalenie (czegoś)
                            (үпкә җилсенү - zapalenie płuc)
                            (җилсенү процессы - proces zapalny)
                       III (przen.) rozpalać się
җилфердәт-әргә - rozwiewać
җилфердә-ргә - rozwiewać się, trzepotać, powiewać
җим - karma (dla ptaków, bydła), zanęta (dla ryb)
җимерелмәс - niezniszczalny, niezłomny
җимерелмәслек - niezmienny, niezniszczalny, niezłomny
җимерел-ергә - rozpadać się, niszczeć, psuć się, popadać w ruinę, upadać, walić się
җимерт-әргә - I (tryb zachęcający od җимер-ергә) wymuszać niszczenie, nakazywać niszczenie
                        II patrz җимер-ергә I (z odcieniem intensywności)
җимер-ергә - I (wprost i przen.) niszczyć, demolować, kruszyć, rozwalać, łamać, rozgramiać
                          (дошманны җимерергә - rozgromić wroga)
                          (тормышны җимерү - złamać życie)
                      II (przen.) naruszać
                          (тынычлыкны җимерү - naruszać spokój)
                      III (przen.) sępić, chmurzyć, stroszyć
                          (чыраен җимерү - zachmurzyć twarz)
җимеш - płód, owoc
җимеш бакчасы - ogród
җинаять - przestępstwo
җинаять эшләүче - przestępca, kryminalista
җинаятьчел - przestępczy, kryminalny
                      (җинаятьчел ният - przestępczy zamysł)
җиң - rękaw
җиң-әргә - I wygrywać, zwyciężać, osiągać zwycięstwo,
                  II przełamywać, opanowywać, radzić sobie
җиңги, җиңгә(й) - I bratowa, żona starszego brata lub starszego krewnego,
                              II ciocia (sposób zwracania się do starszej kobiety)
җиңел - I lekki, lekko
             II prosto
җиңел түгел - nielekko
җиңел-ергә - przegrać, ponieść porażkę, poddać się
                      (Җиңелмә! - Nie poddawaj się!)
җиңеләйт-ергә - (wprost i przen.) odciążać, zmniejszać ciężar, ułatwiać
җиңеллек - I lekkość, łatwość
                   II polepszenie, ulga
җиңелмәс - niezwyciężony, niepokonany, niepowstrzymany
җиңелрәк - lżej
җиңелү - przegrana, porażka, klęska
                (Җиңү, җиңелү турында уйламый ул. - On nie myśli o wygranej lub przegranej.)
                (Күз яшьләре - җиңелү билгесе. - Łzy w oczach są oznaką porażki.)
җиңелчә - z lekka
җиңеп чыг-арга - wygrać, zwyciężyć
җиңеп чыгучы - zwycięzca
җиңеш-ергә - spierać się
җиңсә - I narękawek
             II (techn.) wąż, króciec
            III (anatom., botan.) pochwa
җиңү - zwycięstwo
җиңү таҗы - wieniec laurowy (zwycięzcy)
җиңүче - zwycięzca
Җир - (geograf., astronom.) Ziemia
          (Җир Кояш тирәсендә әйләнә. - Ziemia obraca się wokół Słońca.)
җир - I (w różnych znacz.) miejsce, okolica
            (авырткан җир - bolące miejsce)
            (Нинди җирдә эшлисең? - W jakim miejscu pracujesz)
            (шәһәр җирдә - miejska okolica)
        II miejsce pracy, posada, stanowisko
            (Шәп җирдә эшли. - Pracuje na świetnej posadzie.)
        III ląd
            (коры җир - suchy ląd)
        IV (w różn. znacz.) ziemia, grunt, pole
            (арыш җире - pole żyta)
            (җир реформасы - reforma rolna)
        V działka (budowlana)
        VI (przen.) rodzina
        VII odległość, odstęp
            (ике чакрым җир - odległy o dwa kilometry)
        VIII (przen.) rys, cecha (charakteru, wyglądu)
            (Aның иң матур җире - күзләре. - Najpiękniejsze u niej są oczy.)
        IX (przen.) bycie wartym czegoś
            (Бу бүрәнәнең юнар җире юк. - To drewno nie jest warte tego by je ociosywać.)
        X (przen.) posiadanie prawa do czegoś
            (Кешедән көләр җирең юк. - Nie masz prawa wyśmiewać ludzi.)
җир җиләге - (botan.) truskawka (fragaria x ananassa)
җирән - rudy, rudowłosy
җирән чәчле - patrz: җирән
җирәнгеч - patrz: җирәнеч
җирәнеч - obrzydliwy, wstrętny, paskudny, plugawy, antypatyczny
җирәнү - wstręt, odraza, pogarda
җирән-ергә - brzydzić się, gardzić, pogardzać
җиргә - (poimek) zamiast tego by..., podczas gdy trzeba było
            (Барыр җиргә бармады. - Nie poszedł tam gdzie trzeba było iść.)
җирдә - I (poimek) razy, razy po
                (Ике җирдә икең - дүрт, - Dwa razy dwa to cztery.)
                (Өч җирдә өчең - дүрт. - Trzy razy po trzy daje dziewięć.)
             II w miejsce tego by, zamiast, tam gdzie
                (елыйсы җирдә көлеп утыра - zamiast płakać, w miejsce tego by płakać
җирлә-ргә - oddawać ziemi, pochować
җирле - I posiadający ziemię
                (җирсезне җирле итәргә - dać ziemię bezrolnym, ucznić bezrolnych posiadaczami ziemi)
             II miejscowy
                (җирле халык - miejscowa ludność, aborygeni)
                (җирле вакыт - czas miejscowy)
җирле кеше - tubylec
җирлек - I (wprost i przen.) podstawa, baza, oparcie, gleba
                  (мәдәниятнең үсеше өчен җирлек - oparcie dla rozwoju kultury)
              II (potocz.) ojczyzna, strony ojczyste
                  (җирлегең кайда синең? - gdzie twoja ojczyzna?)
җисем - ciało
җит-әргә - I (w różn. znacz.) osiągać, osiągnąć
                  II dochodzić, dojść, dojechać, dostawać się, dostać się, przybyć
                  III dożyć
                  IV dorastać, dorosnąć, dojrzewać, dojrzeć (o zbożu, owocach)
                  V odrosnąć (o włosach)
                  VI starczać, wystarczać
                      (җитми - nie starcza)
җитәклә-ргә - I prowadzić (konia za uzdę, kogoś za rękę)
                        II (przen.) dowodzić, komenderować, prowadzić za sobą, kierować
                            (зур заводны җитәкләргә - kierować dużym przedsiębiorstwem)
җитәкчелек - kierowanie, kierownictwo
җитәкче - kierownik, przywódca, szef
җитәкчелек ит-әргә - kierować, przewodzić, dowodzić
                      (полк белән җитәкчелек итәргә - dowodzić pułkiem)
җитәрлек - dość, wystarczająco, pod dostatkiem, do woli, do syta
җитди - poważnie, poważny
җитдилек - I powaga, rozwaga, rozsądek
                  II oficjalny charakter, urzędowość, oschłość
                  III istotność, istotny charakter, waga, doniosłość
җитез - I zręczny, bystry, przebiegły, chytry
            II roztropny, udatny
            III psotny, figlarny, filuterny
җитен - (bot.) len (línum)
җитеш - dostatni, zamożny, zabezpieczony, z materialnym dostatkiem (człowiek, gospodarstwo)
                    (аның һәр җире җитеш - on ma wszystko)
җитеш-ергә - zdążyć
җитешле - I patrz: җитеш
                      (җитешле тормыш - dostatnie życie)
                  II (przen., potocz.) zrozumiały, przystępny
                      (җитешле сүзләр белән аңлатырга - objaśnić coś zrozumiałymi słowami)
                  II (potocz.) osiągający jakiś stan, być równy komuś
                      (безнең кызга җитешлесен күрмәдем - nie widziałem dziewczyny dorównującej naszej)
җитешлек - dostatek, zamożność, dobrobyt
җитешлекле - dostatni, zamożny (o życiu)
җитешмә-ргә - I brakować, nie wystarczać
                            (акыл җитешмәргә - brakować rozumu)
                        II nie zdążyć, spóźnić się
җитешмәүчелек - deficyt, brak (czegoś)
җитешсезлек - brak, wada, niedociągnięcie, niedobór, usterka
җитештер-ергә - I dokonywać, produkować
                             II budować
җитештерү - produkcja, wytwarzanie
җитештерүчән - twórczy, wydajny
җитештерүчәнлек - wydajność
җиткер-ергә - I doprowadzić (do jakiegoś stanu)
                      II przekazywać, donosić, powiadamiać
                      III dociągać, dowozić, donosić
                      IV rozciągać, rozprzestrzeniać
                      V przybliżać
                      VI hodować, uprawiać
                      VII budować
                      VII przygotowywać, sporządzać
җиткән - dorosły
җитмәү - defekt, niedobór
җитмеш - siedemdziesiąt
җитү - I pełnoletni, dorosły,
          II odrośnięte, długie (o włosach),
          III zasobny, zabezpieczony
җиһаз - I mebel, umeblowanie, wyposażenie (pokoju, mieszkania)
                (өй (йорт) җиһазы (җиһазлары) - umeblowanie domu)
                (кием җиһазы - szafa (ubraniowa))
            II sprzęt, instalacja, oprzyrządowanie, ekwipunek
                (радио җиһазлары - sprzęt radiowy)
җомгае - piątek
җор - I ostry, cięty, dowcipny
            (җор сүзләр - cięte słowa)
        II żartowniś, kpiarz, dowcipniś
җөй - I szew
            (җөеннән сүтәргә - rozpruć po szwie)
            (Ямавы бар, җөе юк. - (zagadka) Łaty są, szwów brak. (odpowiedź: łaciata krowa))
        II ścieg
            (вак җөй - drobny ścieg)
        III (med. szrama, blizna, szew
            (яра җөй - blizna po ranie)
        III (techn.) szew, styk, spaw, miejsce połączenia
            (эретеп ябыштырылган җөй - szew spawany)
җөйләү - krawiecki
җөйлә-ргә - I (potocz.) szyć, zeszyć
                    II zrobić ścieg, wykonać stępnowanie
җөйче - (potocz.) szwaczka, krawiec, krawcowa
җөмлә - I stwierdzenie, zdanie
            II (lingw.) zdanie
җөмһүрият - republika
                (Татарстан җөмһүрияте - Republika Tatarstan)
җөп - parzysty
          (җөпме, такмы? - parzysty czy nieparzysty? (gra dziecięca))
җуел-ырга - I ścierać się, wycierać się, blaknąć
                     II znikać, ginąć
                        (Польска әле һич җуелмас - Jeszcze Polska nie zginęła)
җүгер - (botan., kulin.) kukurydza
җыелма - I zebranie, zbiór
                  (әсәрләрнең тулы җыелмасы - pełne zebranie utworów)
                  (законнар җыелмасы - zbiór praw)
              II (matemat.) suma
              III kolekcja, zbiór (monet, znaczków)
              IV zestaw
              V zborny
                  (җыелма пункт - punkt zborny (dla rekrutów))
җыелу - zbiórka
җыел-ырга - zbierać się, zebrać się
җыелыш - zebranie
                  (урам җыелышы - wiec)
                  (халык җыелышы - wiec)
җыен - I sterta, stos, kupa, wszystko razem
            II zebranie, zgromadzenie, wiec
            III festyn młodzieżowy
            IV (dialekt.) patrz: сабантуй
            V ród, ludzie z tego samego rodu, wspólnota
            VI każdy, wszelki, wszelkiego rodzaju, różny
                (җыен әтрәк-әләм - wszelka hałastra, zbieranina)
                (җыен юк-бар - rozmaitości, różne rzeczy)
            VII jeden, pewien, jedna, jedno
                (җыен карт-коры - jacyś starcy)
            VIII wszyscy, wszystkie
                (җыен кешелек дөньясы - cała ludzkość; cały świat)
                (җыен кеше эшләп йөргәндә... - gdy wszyscy ludzie pracują...)
җыен-ырга - zbierać się, zebrać się
җыеп ал-ырга - nabierać
җыер-ырга - I marszczyć, fałdować, nastroszyć
                        (каш җыер-ырга - zmarszczyć brwi)
                    II nadepnąć, nastąpić
                    III ściskać, naciskać
                        (иңбашларны җыер-ырга - wzruszyć ramionami)
җыерча - I (anatom.) krezka,
                II zwoje
                      (ми җыерчасы - zwoje mózgowe)
җыерчык - I zmarszczka, fałda
                        (җыерчыклар белән капланган йөз - twarz pokryta zmarszczkami)
                  II zwoje
                      (ми җыерчыклары - zwoje mózgowe)
                  III pofałdowanie, falistość (gruntu, okolicy)
җыештыручы - sprzątacz, sprzątaczka
җыештыручы хатын (кыз) - sprzątaczka
җыештырып (алып) куя-рга - sprzątnąć
җыештыр-ырга - sprzątać
җый(я)-рга - zdejmować
җыйнак - dokładny, wierny
җылтыр - odwar, wywar, napar
җылу - przerębel, luka w lodzie
җылы - I (w różn. znacz.) ciepły, ciepło
                (җылы һава - ciepła pogoda)
                (җылы бина - ciepłe pomieszczenie)
                (миңа җылы - jest mi ciepło)
            II (przen.) ciepły, dobry, serdeczny, przyjazny, gościnny
                (җылы хәбәр - dobra wiadomość)
                (җылы сүзләр - ciepłe słowa)
                (җылы очрашу - miłe spotkanie)
җылы як - ciepłe kraje
җылы канлы - (zoolog.) ciepłokrwisty
җылы сөт - świeże mleko, wprost od krowy
җылыну - ocieplenie
              (глобаль җылыну - globalne ocieplenie)
җылыт-ырга - I grzać
                            (кояш җылыта - słońce grzeje)
                        II podgrzewać, odgrzewać
                            (аш җылыт-ырга - podgrzać zupę)
                        III ogrzewać, ocieplać
                            (өйне җылыт-ырга - ogrzewać dom)
                        IV ocieplać się
                            (Бүген җылыта башлады. - Dziś zaczęło się ocieplać.)
                        V (przen.) rozgrzewać, ucieszać
                            (җанны җылыт-ырга - rozgrzać duszę)
җыр - I pieśń, piosenka, śpiew
          II śpiew, ćwierkanie (ptaków)
җырла-рга - I śpiewać
                        (Кайвакыт ул үзе яшь вакыттагы иске комсомол җырларын җырлый.
                            - Niekiedy śpiewa stare komsomolskie piosenki z czasów swojej młodości.)
                        (җырлау сәләте - talent wokalny)
                    II (przen.) śpiewać, ćwierkać (o ptakach)
җырлап - (przen.) śpiewająco, wesoło
җырлап җибәр-ергә - zaśpiewać
җырлый башла-рга - zaśpiewać
җыю - zbiórka
җыя-рга - I zbierać, zebrać (np. plon),
                II zestawiać, montować (np. maszynę),
                III ubierać, zakładać (pościel),
                IV zwoływać, zbierać (np. wiec),
                V nabierać, werbować (np. żołnierzy),
              VI zbierać, gromadzić, klecić, zbijać (kapitał),
              VII (przenośn.) pochłaniać (np. wilgoć, zapach)

 

*           *           *           *

Czasowniki podano w postaci bezokoliczników, w których temat oddzielono myślnikiem od afiksu bezokolicznika; kolejność alfabetyczna słów nie uwzględnia ani tych myślników ani tych afiksów.
Słownik zawiera ponad 5 tys. tatarskich słów (słów na "җ" - ok. 230).

 
 

powrót do strony
Татар тел - język tatarski

Powrót do witryny
Stowarzyszenia Piotrowskich ze Strachociny
 
przejście do strony
Alfabet tatarski i fonetyka tatarska
przejście do
Słownika polsko-tatarskiego
przejście do strony
Zarys gramatyki tatarskiej
przejście do
Słownika afiksów słowotwórczych
przejście do strony
Rozmówki tatarskie
przejście do strony
Tуган тел