Татар тел - język tatarski
Powrót do witryny
Stowarzyszenia Piotrowskich ze Strachociny
Alfabet tatarski i fonetyka tatarska
Słownika polsko-tatarskiego
Zarys gramatyki tatarskiej
Słownika afiksów słowotwórczych
Rozmówki tatarskie
Tуган тел
Słownik tatarsko-polski
А Ә Б В Г Д Е Ж Җ З И Й К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Һ Ч Ш Ы Э Ю Я
җавап - odpowiedź
җавап бир-ергә - odpowiadać
җавап кайтар-ырга - odezwać się
җаваплы - odpowiedzialny
җаваплылык - odpowiedzialność
җаваплылыксыз - nieodpowiedzialny
җавапсызлы - nieodpowiedzialny
җае - (jego, ten) ład, porządek (przyn. do 3 os. l. poj. od җай)
җай - I ład, porządek, tryb
(Эшләр үз җаена бар. - Sprawy idą swoim trybem.)
(Эшнең җае юк. - Robota nie idzie.)
II spokój
(үз җаең турында гына кайгырт-ырга - troszczyć się tylko o swój spokój)
III sposobność, szansa, okazja, dogodny moment
(җай чыкканны көт-әргә - czekać na okazję)
IV podstawa, powód, pretekst
(очраш-ырга җай эзләү - szukanie powodu by się spotkać)
V sposób, metoda, wyjście (patrz też: җай-әмәл)
(Башка җай юк. - Nie ma innego wyjścia (sposobu).)
җай-әмәл - I sposób, metoda, wyjście (patrz też: җай V)
(җай-әмәлен таб-арга - znaleźć sposób zrobienia (czegoś))
II powód, pretekst
III sposobność, sprzyjająca chwila
җайдак - I nieosiodłany, bez siodła
(җайдак ат - nieosiodłany koń)
II jeździec
III (zoolog.) gąsienicznik (owad)
җайдакланып - konno, wierzchem
җайланма - urządzenie, mechanizm, układ
(периферия җайланмасы - akcesoria)
җайлап - I wygodnie, wygodniej
(җайлап утыру - siedzieć, usiąść wygodniej)
II płynnie, nie śpiesząc się
III (przen.) ostrożnie, z taktem
җайлы - I wygodny, poręczny (instrument, pomysł)
II pomyślny, korzystny (zdarzenie, wariant)
җайлылык - dogodność, wygoda, komfort
җайсыз - niekomfortowy, niewygodny
җамаяк - miska, miednica, naczynie
җан - I dusza (patrz też: кот)
(Ислам динендә кешенең жанын Газраил фәрештә ала.
- W Islamie ludzką duszę zabiera anioł Azrael (anioł śmierci).)
II duch, duchowy
(җан азыгы - pokarm duchowy)
III (przen.) osoba, stworzenie, istota
(Гаиләдә без дүрт җан - Nasza rodzina liczy cztery osoby.)
(тере җан - żywa istota)
IV (przen.) życie, istnienie, bycie
(Җан малдан татлырак. - (przysłowie) Życie milsze od bogactwa.)
V (przen.) dusza (towarzystwa)
VI (przen.) serce moje, najmilsza moja, kochanie
җан зат(ы) - żywa istota
җан исәбен алу - spis ludności
җан керт-ергә - I wskrzesić
II (przen.) ożywić, wnieść życie, wnieść nową energię
җан кер-ергә - (relig.) zmartwychwstać
җанкисә - (familiarnie) duszeńka, serdeńko, kochanie
җанлан-ырга - (wprost i przen.) ożywać
җаным - (familiarnie) duszeńka, serdeńko, kochanie
җәберсен-ергә - obrażać się, czuć się szykanowanym
җәгърафия - (książk.) geografia
җәдвәл - I tablica, tabliczka
(тапкырлау җәдвәле - tabliczka mnożenia)
II rozkład, tabela, lista
(дәресләр җәдвәле - rozkład zajęć)
җәдитчелек - dżadidyzm (ruch muzułmański w Imperium Ros.)
җәен - latem
җәенке - I szeroki, przestronny
II rozłożysty
III płaski, równy, gładki
IV tępy (nie zwężajacy się na końcu)
җәза - I kara, represja, zemsta
(тән җәзасы - kara cielesna)
(Гаебенә күрә җәзасы. - (przysłowie) Jakie przestępstwo taka kara.)
II (fizyczna) tortura, męka
җәй - lato
җәй көне - latem
җәйге - I letni (występujący latem)
(җәйге яңгыр - letni deszcz)
II letni (przeznaczony na lato)
(җәйге өй - letni dom, dacza)
(җәйге күлмәк - letnia sukienka)
(җәйге каникуллар - letnie wakacje)
җәйлек - letni (przeznaczony na lato)
(җәйлек өй - letni dom, dacza)
(җәйлек йорт - letni dom, dacza)
җәймәлек - I prześcieradło,
II przykrycie, kapa, narzuta
җәймәле - przykryty, z obrusem
җәймәлек - I prześcieradłowy, nadający się na prześcieradło,
II obrusowy, nadający się na obrus
җәлт - momentalnie, migiem
җәмәгать - I społeczeństwo (җәмәгать эшлеклесе - działacz społeczny)
II zbiorowość, wspólnota, gmina
III obywatele (przy zwracaniu się)
(Вакытны әрәм итеп күчереп тә тормагыз, җәмәгать! - Obywatele, nie trwońcie czasu na próżno!)
IV rodzina
V żona, małżonka
җәмәгатьләштер-ергә - uspołeczniać
җәмәгатьче - społecznik, człowiek, który bierze udział w działaniach społecznych
җәмәгатьчел - człowiek towarzyski, lubiący towarzystwo
җәмәгатьчелек - I społeczność
(фәнни җәмәгатьчелек - społeczność naukowa)
II działalność społeczna
җәмгыять - I społeczność, zbiorowość
(кешелек җәмгыяте - ludzka społeczność)
II (w różn. znacz.) stowarzyszenie, organizacja
(Кызыл Хач җәмгыяте - Organizacja Czerwonego Krzyża)
III publiczność, publika, ludzie, krąg ludzi
җәнап - I ekscelencja,
(Сез Гали җәнаплары - Wasza Ekscelencjo)
II pan (jako tytuł)
(илче җәнапләре - pan poseł)
җәнҗал - awantura, kłótnia, waśń, niezgoda
җәннәт - (wprost i przen.) raj (patrz też: оҗмах, Гадән)
(Тормыш - җәннәт алды карантины. - Życie to kwarantanna przed rajem.)
җәрәхәт - rana
җәрәхәтлә-ргә - (wprost i przen.) zranić, poranić
җәфа - I ból, cierpienie, męka, katusza, udręczenie
II (przen.) nieszczęście
җәфалаучы - dręczyciel, siepacz, kat
җәһәт - I prędko, szybko,
II wkrótce
җәһәтрәк - szybko, pośpiesznie
җәя - I (milit.) łuk (broń)
II (ling.) nawias
III (muz.) łuczek, ligatura
җәяү - pieszo
җәяүле гаскәр - (milit.) piechota
җәя-ргә - I słać, pościelić, rozścielać,
II rozwałkować (ciasto),
III ujawnić, odsłonić
җебегән - I mokry, wilgotny, namoknięty, rozmoknięty
II (przen., potocz.) ociężały, ospały, bezwolny, niezdecydowany chwiejny
җелек - (anatom.) szpik kostny
җемелдә-ргә - błyszczeć, migotać, skrzyć się
җем-җем ит-әргә - błyszczeć, migotać, skrzyć się
җентекләп - I gruntownie, skrupulatnie, szczegółowo,
II uważnie, ostrożnie
җепшек - mokry, wilgotny
җепш-ергә - topnieć, tajać, rozpuszczać się
җеназа - I modlitwa za zmarłych (odmawiana przed złożeniem do grobu), nabożeństwo nad trumną
II pogrzeb, orszak pogrzebowy
җен - I dżinn, czart, bies, siła nieczysta
II pasja, żądza, namiętność, zamiłowanie
(китап җене - zamiłowanie do książek)
җен карчыгы - wiedźma, czarownica (patrz też: убырлы II, убырлы карчык)
җенес - I płeć
(һәр ике җенес кешеләре - osoby obojga płci)
(хатын-кыз җенесе - płeć żeńska, kobiety)
II (biolog.) rodzaj, rodzina
җенси - płciowy, seksualny
җенси көчсезлек - niemoc płciowa, impotencja
җенси мөнәсәбәт - stosunek płciowy
җенси өлгеру - dojrzałość seksualna
җенси теләк (хис) - pożądanie seksualne
җеп - I (wprost i przen.) nitka, nić, nici
II (przen.) więzy, okowy, kajdany
җете - I bystry, ostry (o wzroku)
II (przen.) jaskrawy, żywy, soczysty (o kolorach)
җефет - małżonka, małżonek
җибәр-ергә - I (w różn. znacz.) odprawiać, odprawić, posyłać, posłać
(кемнедер укырга җибәр-ергә - posyłać kogoś uczyć się)
(сугышка җибәр-ергә - posyłać na wojnę)
(акча җибәр-ергә - wysyłać pieniądze)
II puszczać, puścić, zwolnić, poluźnić
(Полиция аны җибәрде. - Policja zwolniła go.)
(студентларны каникулга җибәр-ергә - puszczać studentów na wakacje)
III wydawać, przeznaczać, sprzedawać
(товар җибәр-ергә - sprzedawać towar)
(төзелешкә өстәмә акча җибәр-ергә - przeznaczać dodatkowe pieniądze na budownictwo)
IV wpuszczać
(тамашачыларны залга җибәр-ергә - wpuszczać widzów do sali)
V zapuszczać, załączać, uruchamiać (motor, urządzenie, budowę)
VI zapuszczać (włosy)
(озын мыек җибәр-ергә - zapuszczać długie wąsy)
(сакал җибәр-ергә - zapuszczać brodę)
VII jako czasownik pomocniczy nadaje znaczenie:
1) szybkości, nagłości albo intensywności czynności
(сыгырып җибәр-ергә - zagwizdnąć)
(кычкырып җибәр-ергә - zakrzyknąć)
2) rozpoczynania się czynności
(елап җибәр-ергә - zapłakać)
(көлеп җибәр-ергә - zaśmiać się)
җибәрү - urlop
җиг-әргә - I zaprzęgać, wprzęgać
(арбага җиг-әргә - zaprzęgać do furmanki)
II (przen.) zmuszać, zniewalać
(Кешеләрне эшкә җиктеләр. - Zmusili ludzi do pracy.)
җигем - I uprząż
(җигем ат - koń zaprzęgowy)
II zaprzęg
(бер җигем ат - zaprzęg konny)
җигү - zaprzęganie (rzecz. odsł. od җиг-әргә)
җигүле - zaprzęgowy (np. o koniu)
җиде - I siedem, siódemka
(Аңа җидә яшь. - Ma siedem lat.)
(Җиде кат үлчә, бер кат кис. (przysłowie) - Siedem razy odmierz, jeden raz utnij.)
II (przen.) wiele, kilka razy
(җидә бабадан килгән (калган) - pochodzący z zamierzchłych czasów)
җидә бабасына җит-әрге - grubo okląć (dojść do siódmego pokolenia)
җидә кат күктә йөр-ергә - bujać w obłokach (w siódmym niebie)
җидә кат тир чыкканчы - do siómego potu
җидә төн уртасы - głucha noc
җидә ят - I całkiem obcy
II obcy ludzie
җиде-сигез - siedem-osiem, około siedem-osiem, w przybliżeniu siedem-osiem
җидегән - (astronom.) Niedźwiedzica, "Siedmiogwieździe"
(Кече Җидегән - Mała Niedźwiedzica)
җидееллык - siedmioletni // siedmiolatka
җидепочмак - siedmiokąt
җиз - mosiądz
җизни, җизнә(й) - szwagier, mąż starszej siostry, starszej siostry męża albo żony
җикен-ергә - kląć, złościć
җикерен-ергә - krzyczeć, wrzeszczeć
җикер-ергә - krzyczeć, wrzeszczeć
җил - I wiatr
(җил исә - wiatr wieje)
(үтәли җил - przeciąg)
(аркылы йөри торган җил - przeciąg)
II tchnienie, oddech
җил-давыл - (wprost i przen.) huragan, wicher
җиләк - I (botan.) jagoda
(җиләк шәрабы - wino z jagód)
II (botan.) komponent nazw roślin jagodowych:
(каен җиләге - poziomka)
(кура җиләге - malina)
(җир җиләге - truskawka)
җиләк-җимеш - (zbiorow.) jagody i owoce
җиләк-җимешле - obfitujący w jagody i owoce
җилем - I klej, klajster
II żelatyna
җилен - (zoolog., anatom. wymię
җилен тутыр-ырга - być cielną (o krowie)
җилкә - I (anatom.) tył głowy, potylica
II (anatom.) ramię, bark
III (anatom., u zwierząt) kłąb
IV (przen.) plecy, grzbiet, garb
(Кеше җилкәсе белән эш күтәрергә. - (powiedzenie) Wdrapywać się po cudzym grzbiecie/cudzych plecach.)
(Үз җилкәсендә татырга. - (powiedzenie) Sprawdzić na własnym garbie.)
җилкән - żagiel
(җилкән корып бар-ырга - iść pod żaglami)
җилкә-киергәч - wieszak na ubrania
җилкәнле - żeglarski, żaglowy
(җилкәнле көймә - żaglówka, łódź żaglowa)
(җилкәнле көймә спорты - żeglarstwo, sport żeglarski)
җилле - I wietrzny
II (przen.) realny, rzeczywisty
III (przen.) dziarski, chwacki
IV (przen.) zwinny, sprawny, sprytny, udatny
V (przen.) przecudny, wyśmienity
VI (przen.) mocny (o napitku)
җиллек - I odpowietrznik, dymnik
II okno strychowe
III popielnica
җилләт-ергә - wietrzyć
җилләткеч - I wachlarz (patrz też: җилпәзә)
II wentylator, klimatyzator
җилпәзә - wachlarz (patrz też: җилләткеч I)
җилсен-ергә - I (med.) puchnąć, opuchnąć
(җилсенгән йөз - opuchnięta twarz)
II (med.) być chorym na zapalenie (czegoś)
(үпкә җилсенү - zapalenie płuc)
(җилсенү процессы - proces zapalny)
III (przen.) rozpalać się
җилфердәт-әргә - rozwiewać
җилфердә-ргә - rozwiewać się, trzepotać, powiewać
җим - karma (dla ptaków, bydła), zanęta (dla ryb)
җимерелмәс - niezniszczalny, niezłomny
җимерелмәслек - niezmienny, niezniszczalny, niezłomny
җимерел-ергә - rozpadać się, niszczeć, psuć się, popadać w ruinę, upadać, walić się
җимерт-әргә - I (tryb zachęcający od җимер-ергә) wymuszać niszczenie, nakazywać niszczenie
II patrz җимер-ергә I (z odcieniem intensywności)
җимер-ергә - I (wprost i przen.) niszczyć, demolować, kruszyć, rozwalać, łamać, rozgramiać
(дошманны җимерергә - rozgromić wroga)
(тормышны җимерү - złamać życie)
II (przen.) naruszać
(тынычлыкны җимерү - naruszać spokój)
III (przen.) sępić, chmurzyć, stroszyć
(чыраен җимерү - zachmurzyć twarz)
җимеш - płód, owoc
җимеш бакчасы - ogród
җинаять - przestępstwo
җинаять эшләүче - przestępca, kryminalista
җинаятьчел - przestępczy, kryminalny
(җинаятьчел ният - przestępczy zamysł)
җиң - rękaw
җиң-әргә - I wygrywać, zwyciężać, osiągać zwycięstwo,
II przełamywać, opanowywać, radzić sobie
җиңги, җиңгә(й) - I bratowa, żona starszego brata lub starszego krewnego,
II ciocia (sposób zwracania się do starszej kobiety)
җиңел - I lekki, lekko
II prosto
җиңел түгел - nielekko
җиңел-ергә - przegrać, ponieść porażkę, poddać się
(Җиңелмә! - Nie poddawaj się!)
җиңеләйт-ергә - (wprost i przen.) odciążać, zmniejszać ciężar, ułatwiać
җиңеллек - I lekkość, łatwość
II polepszenie, ulga
җиңелмәс - niezwyciężony, niepokonany, niepowstrzymany
җиңелрәк - lżej
җиңелү - przegrana, porażka, klęska
(Җиңү, җиңелү турында уйламый ул. - On nie myśli o wygranej lub przegranej.)
(Күз яшьләре - җиңелү билгесе. - Łzy w oczach są oznaką porażki.)
җиңелчә - z lekka
җиңеп чыг-арга - wygrać, zwyciężyć
җиңеп чыгучы - zwycięzca
җиңеш-ергә - spierać się
җиңсә - I narękawek
II (techn.) wąż, króciec
III (anatom., botan.) pochwa
җиңү - zwycięstwo
җиңү таҗы - wieniec laurowy (zwycięzcy)
җиңүче - zwycięzca
Җир - (geograf., astronom.) Ziemia
(Җир Кояш тирәсендә әйләнә. - Ziemia obraca się wokół Słońca.)
җир - I (w różnych znacz.) miejsce, okolica
(авырткан җир - bolące miejsce)
(Нинди җирдә эшлисең? - W jakim miejscu pracujesz)
(шәһәр җирдә - miejska okolica)
II miejsce pracy, posada, stanowisko
(Шәп җирдә эшли. - Pracuje na świetnej posadzie.)
III ląd
(коры җир - suchy ląd)
IV (w różn. znacz.) ziemia, grunt, pole
(арыш җире - pole żyta)
(җир реформасы - reforma rolna)
V działka (budowlana)
VI (przen.) rodzina
VII odległość, odstęp
(ике чакрым җир - odległy o dwa kilometry)
VIII (przen.) rys, cecha (charakteru, wyglądu)
(Aның иң матур җире - күзләре. - Najpiękniejsze u niej są oczy.)
IX (przen.) bycie wartym czegoś
(Бу бүрәнәнең юнар җире юк. - To drewno nie jest warte tego by je ociosywać.)
X (przen.) posiadanie prawa do czegoś
(Кешедән көләр җирең юк. - Nie masz prawa wyśmiewać ludzi.)
җир җиләге - (botan.) truskawka (fragaria x ananassa)
җирән - rudy, rudowłosy
җирән чәчле - patrz: җирән
җирәнгеч - patrz: җирәнеч
җирәнеч - obrzydliwy, wstrętny, paskudny, plugawy, antypatyczny
җирәнү - wstręt, odraza, pogarda
җирән-ергә - brzydzić się, gardzić, pogardzać
җиргә - (poimek) zamiast tego by..., podczas gdy trzeba było
(Барыр җиргә бармады. - Nie poszedł tam gdzie trzeba było iść.)
җирдә - I (poimek) razy, razy po
(Ике җирдә икең - дүрт, - Dwa razy dwa to cztery.)
(Өч җирдә өчең - дүрт. - Trzy razy po trzy daje dziewięć.)
II w miejsce tego by, zamiast, tam gdzie
(елыйсы җирдә көлеп утыра - zamiast płakać, w miejsce tego by płakać
җирлә-ргә - oddawać ziemi, pochować
җирле - I posiadający ziemię
(җирсезне җирле итәргә - dać ziemię bezrolnym, ucznić bezrolnych posiadaczami ziemi)
II miejscowy
(җирле халык - miejscowa ludność, aborygeni)
(җирле вакыт - czas miejscowy)
җирле кеше - tubylec
җирлек - I (wprost i przen.) podstawa, baza, oparcie, gleba
(мәдәниятнең үсеше өчен җирлек - oparcie dla rozwoju kultury)
II (potocz.) ojczyzna, strony ojczyste
(җирлегең кайда синең? - gdzie twoja ojczyzna?)
җисем - ciało
җит-әргә - I (w różn. znacz.) osiągać, osiągnąć
II dochodzić, dojść, dojechać, dostawać się, dostać się, przybyć
III dożyć
IV dorastać, dorosnąć, dojrzewać, dojrzeć (o zbożu, owocach)
V odrosnąć (o włosach)
VI starczać, wystarczać
(җитми - nie starcza)
җитәклә-ргә - I prowadzić (konia za uzdę, kogoś za rękę)
II (przen.) dowodzić, komenderować, prowadzić za sobą, kierować
(зур заводны җитәкләргә - kierować dużym przedsiębiorstwem)
җитәкчелек - kierowanie, kierownictwo
җитәкче - kierownik, przywódca, szef
җитәкчелек ит-әргә - kierować, przewodzić, dowodzić
(полк белән җитәкчелек итәргә - dowodzić pułkiem)
җитәрлек - dość, wystarczająco, pod dostatkiem, do woli, do syta
җитди - poważnie, poważny
җитдилек - I powaga, rozwaga, rozsądek
II oficjalny charakter, urzędowość, oschłość
III istotność, istotny charakter, waga, doniosłość
җитез - I zręczny, bystry, przebiegły, chytry
II roztropny, udatny
III psotny, figlarny, filuterny
җитен - (bot.) len (línum)
җитеш - dostatni, zamożny, zabezpieczony, z materialnym dostatkiem (człowiek, gospodarstwo)
(аның һәр җире җитеш - on ma wszystko)
җитеш-ергә - zdążyć
җитешле - I patrz: җитеш
(җитешле тормыш - dostatnie życie)
II (przen., potocz.) zrozumiały, przystępny
(җитешле сүзләр белән аңлатырга - objaśnić coś zrozumiałymi słowami)
II (potocz.) osiągający jakiś stan, być równy komuś
(безнең кызга җитешлесен күрмәдем - nie widziałem dziewczyny dorównującej naszej)
җитешлек - dostatek, zamożność, dobrobyt
җитешлекле - dostatni, zamożny (o życiu)
җитешмә-ргә - I brakować, nie wystarczać
(акыл җитешмәргә - brakować rozumu)
II nie zdążyć, spóźnić się
җитешмәүчелек - deficyt, brak (czegoś)
җитешсезлек - brak, wada, niedociągnięcie, niedobór, usterka
җитештер-ергә - I dokonywać, produkować
II budować
җитештерү - produkcja, wytwarzanie
җитештерүчән - twórczy, wydajny
җитештерүчәнлек - wydajność
җиткер-ергә - I doprowadzić (do jakiegoś stanu)
II przekazywać, donosić, powiadamiać
III dociągać, dowozić, donosić
IV rozciągać, rozprzestrzeniać
V przybliżać
VI hodować, uprawiać
VII budować
VII przygotowywać, sporządzać
җиткән - dorosły
җитмәү - defekt, niedobór
җитмеш - siedemdziesiąt
җитү - I pełnoletni, dorosły,
II odrośnięte, długie (o włosach),
III zasobny, zabezpieczony
җиһаз - I mebel, umeblowanie, wyposażenie (pokoju, mieszkania)
(өй (йорт) җиһазы (җиһазлары) - umeblowanie domu)
(кием җиһазы - szafa (ubraniowa))
II sprzęt, instalacja, oprzyrządowanie, ekwipunek
(радио җиһазлары - sprzęt radiowy)
җомгае - piątek
җор - I ostry, cięty, dowcipny
(җор сүзләр - cięte słowa)
II żartowniś, kpiarz, dowcipniś
җөй - I szew
(җөеннән сүтәргә - rozpruć po szwie)
(Ямавы бар, җөе юк. - (zagadka) Łaty są, szwów brak. (odpowiedź: łaciata krowa))
II ścieg
(вак җөй - drobny ścieg)
III (med. szrama, blizna, szew
(яра җөй - blizna po ranie)
III (techn.) szew, styk, spaw, miejsce połączenia
(эретеп ябыштырылган җөй - szew spawany)
җөйләү - krawiecki
җөйлә-ргә - I (potocz.) szyć, zeszyć
II zrobić ścieg, wykonać stępnowanie
җөйче - (potocz.) szwaczka, krawiec, krawcowa
җөмлә - I stwierdzenie, zdanie
II (lingw.) zdanie
җөмһүрият - republika
(Татарстан җөмһүрияте - Republika Tatarstan)
җөп - parzysty
(җөпме, такмы? - parzysty czy nieparzysty? (gra dziecięca))
җуел-ырга - I ścierać się, wycierać się, blaknąć
II znikać, ginąć
(Польска әле һич җуелмас - Jeszcze Polska nie zginęła)
җүгер - (botan., kulin.) kukurydza
җыелма - I zebranie, zbiór
(әсәрләрнең тулы җыелмасы - pełne zebranie utworów)
(законнар җыелмасы - zbiór praw)
II (matemat.) suma
III kolekcja, zbiór (monet, znaczków)
IV zestaw
V zborny
(җыелма пункт - punkt zborny (dla rekrutów))
җыелу - zbiórka
җыел-ырга - zbierać się, zebrać się
җыелыш - zebranie
(урам җыелышы - wiec)
(халык җыелышы - wiec)
җыен - I sterta, stos, kupa, wszystko razem
II zebranie, zgromadzenie, wiec
III festyn młodzieżowy
IV (dialekt.) patrz: сабантуй
V ród, ludzie z tego samego rodu, wspólnota
VI każdy, wszelki, wszelkiego rodzaju, różny
(җыен әтрәк-әләм - wszelka hałastra, zbieranina)
(җыен юк-бар - rozmaitości, różne rzeczy)
VII jeden, pewien, jedna, jedno
(җыен карт-коры - jacyś starcy)
VIII wszyscy, wszystkie
(җыен кешелек дөньясы - cała ludzkość; cały świat)
(җыен кеше эшләп йөргәндә... - gdy wszyscy ludzie pracują...)
җыен-ырга - zbierać się, zebrać się
җыеп ал-ырга - nabierać
җыер-ырга - I marszczyć, fałdować, nastroszyć
(каш җыер-ырга - zmarszczyć brwi)
II nadepnąć, nastąpić
III ściskać, naciskać
(иңбашларны җыер-ырга - wzruszyć ramionami)
җыерча - I (anatom.) krezka,
II zwoje
(ми җыерчасы - zwoje mózgowe)
җыерчык - I zmarszczka, fałda
(җыерчыклар белән капланган йөз - twarz pokryta zmarszczkami)
II zwoje
(ми җыерчыклары - zwoje mózgowe)
III pofałdowanie, falistość (gruntu, okolicy)
җыештыручы - sprzątacz, sprzątaczka
җыештыручы хатын (кыз) - sprzątaczka
җыештырып (алып) куя-рга - sprzątnąć
җыештыр-ырга - sprzątać
җый(я)-рга - zdejmować
җыйнак - dokładny, wierny
җылтыр - odwar, wywar, napar
җылу - przerębel, luka w lodzie
җылы - I (w różn. znacz.) ciepły, ciepło
(җылы һава - ciepła pogoda)
(җылы бина - ciepłe pomieszczenie)
(миңа җылы - jest mi ciepło)
II (przen.) ciepły, dobry, serdeczny, przyjazny, gościnny
(җылы хәбәр - dobra wiadomość)
(җылы сүзләр - ciepłe słowa)
(җылы очрашу - miłe spotkanie)
җылы як - ciepłe kraje
җылы канлы - (zoolog.) ciepłokrwisty
җылы сөт - świeże mleko, wprost od krowy
җылыну - ocieplenie
(глобаль җылыну - globalne ocieplenie)
җылыт-ырга - I grzać
(кояш җылыта - słońce grzeje)
II podgrzewać, odgrzewać
(аш җылыт-ырга - podgrzać zupę)
III ogrzewać, ocieplać
(өйне җылыт-ырга - ogrzewać dom)
IV ocieplać się
(Бүген җылыта башлады. - Dziś zaczęło się ocieplać.)
V (przen.) rozgrzewać, ucieszać
(җанны җылыт-ырга - rozgrzać duszę)
җыр - I pieśń, piosenka, śpiew
II śpiew, ćwierkanie (ptaków)
җырла-рга - I śpiewać
(Кайвакыт ул үзе яшь вакыттагы иске комсомол җырларын җырлый.
- Niekiedy śpiewa stare komsomolskie piosenki z czasów swojej młodości.)
(җырлау сәләте - talent wokalny)
II (przen.) śpiewać, ćwierkać (o ptakach)
җырлап - (przen.) śpiewająco, wesoło
җырлап җибәр-ергә - zaśpiewać
җырлый башла-рга - zaśpiewać
җыю - zbiórka
җыя-рга - I zbierać, zebrać (np. plon),
II zestawiać, montować (np. maszynę),
III ubierać, zakładać (pościel),
IV zwoływać, zbierać (np. wiec),
V nabierać, werbować (np. żołnierzy),
VI zbierać, gromadzić, klecić, zbijać (kapitał),
VII (przenośn.) pochłaniać (np. wilgoć, zapach)
* * * *
Czasowniki podano w postaci bezokoliczników, w których temat oddzielono myślnikiem od afiksu bezokolicznika; kolejność alfabetyczna słów nie uwzględnia ani tych myślników ani tych afiksów.
Słownik zawiera ponad 5 tys. tatarskich słów (słów na "җ" - ok. 230).