Tatarskie afiksy formotwórcze i słowotwórcze
(głównie na podstawie portalu
wiktionary.org)
in statu nascendi

А  Ә  Б  Г  Д  Е  И  К  Л  М  Н  Ң  П  Р  С  Т  У  Ү  Ч  Ш  Ы  Я 

А


dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas teraźniejszo-przyszły:
        тор-ырга → тора (stać → stoi);
        утыр-ырга → утырам (siedzieć → siedzę)
Аnalogi: ‎-ә, ‎-ый, ‎-и


dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy imiesłów przysłówkowy towarzyszący. Wyraża działania powtarzające się lub długotrwałe. Najczęściej tworzy formę parzystą:
        бар-ырга → бара (бара-бара) (iść → idąc, chodząc)
Аnalogi: ‎-ә, ‎-ый, ‎-и


dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 1. lub 2. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy allatyw, przypadek nakierowujący:
      башкалам → башкалама (moja stolica → do mojej stolicy)
      урамың → урамыңа (twoja ulica → na twoją ulicę)
Аnalogi: -га, ‎-гә, -ка, -кә, ‎-ә, -на, ‎-нә

-ар
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas przyszły niepoświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      яз-арга → язармын (pisać → będę pisał (mam taki zamiar))
      коч-арга → кочар (obejmować → obejmie (tak myślę))
Аnalogi: ‎-р, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мәс, -мам, -мәм

-ара
jako drugi składnik wyrazów złożonych dodaje znaczenie «między»
      өлкә → өлкәара (region → międzyregionalny)
      библиотека → библиотекаара (biblioteka → międzybiblioteczny)
      шәхес → шәхесара (osoba → międzyosobowy, międzyludzki)

-асы
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego (jedna z trzech postaci, ta wprowadza odcień konieczności):
      яз-арга → яз-асы (pisać → mający być napisany, który trzeba napisać)
Аnalogi: -әсе, ‎-исе, -ыйсы

-ачак
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas przyszły poświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      бул-ырга → булачак (być → będzie (nieuniknienie))
      яз-арга → язачакмын (pisać → będę pisał (na pewno))
      бар-ырга → барачак (iść → idący (w przyszłości))
Аnalogi: -ячак, -әчәк, -ячәк

Ә


dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas teraźniejszo-przyszły:
      кил-ергә → килә (przychodzić → przychodzi)
      сүндер-ергә → сүндерәбез (gasić → gasimy)
Аnalogi: ‎-а, ‎-ый, ‎-и

‎-ә
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy imiesłów przysłówkowy towarzyszący. Wyraża działania powtarzające się lub długotrwałe. Najczęściej tworzy formę parzystą:
        сөйләш-ергә → сөйләшә (сөйләшә-сөйләшә) (mówić → mówiąc)
Аnalogi: -а, ‎-и, ‎-ый


dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 1. lub 2. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy allatyw, przypadek nakierowujący:
      сөтем → сөтема (moje mleko → do mojego mleka)
      күркәң → күркәңә (twój indyk → do twojego indyka)
Аnalogi: -га, ‎-гә, -ка, -кә, -а, ‎-на, ‎-нә

-әр
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas przyszły niepoświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      кит-әргә → китәр (uciekać → ucieknie)
      эшл-әргә → эшләрсең (pracować → będziesz pracował)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ыр, ‎-ар, ‎-ер, -мас, -мәс, -мам, -мәм

-әсе
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego (jedna z trzech postaci, ta wprowadza odcień konieczności):
      кил-ергәә → кил-әсе (przybywać → przyszły)
Аnalogi: ‎-исе, -ыйсы, -асы

-әчәк
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas przyszły poświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      бүл-әргә → бүләчәк (dzieli → podzieli (na pewno))
      кер-ергә → керәчәксең (wchodzić → wejdziesz (na pewno))
Аnalogi: -ачак, -ячак, -ячәк

Б

-без
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na samogłoskę tworzy przynależność do pierwszej osoby liczby mnogiej:
      мәче → мәчебез (kot → nasz kot)
      үзе → үзебез (sam → sam nasz)
Аnalogi: -быз, -ыбыз, -ебез

-без
dodany do czasownika w różnych postaciach tworzy formy koniugacyjne czasownika w pierwszej osobie liczby mnogiej:
      эшләр → эшләрбез (będzie pracował → będziemy pracować)
      тибә → тибәбыз (kopie (uderza nogą) → kopiemy)
Аnalogi: -быз

-быз
dodany do słowa (rzeczownik, zaimek) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na samogłoskę tworzy przynależność do pierwszej osoby liczby mnogiej:
      бала → балабыз (dziecko → nasze dziecko)
Аnalogi: -без, -ыбыз, -ебез

-быз
dodany do czasownika w różnych postaciach tworzy formy koniugacyjne czasownika w pierwszej osobie liczby mnogiej:
      укы-рга → укыбыз (czytać → czytamy)
      сана-рга → саныбыз (liczyć → liczymy)
Аnalogi: -без

Г

-га
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy allatyw, przypadek nakierowujący:
      башкала → башкалага (stolica → do stolicy)
      урам → урамга (ulica → na ulicę)
Аnalogi:
Аnalogi: -гә, -ка, -кә, -а, ‎-ә, -на, ‎-нә

-ган
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy imiesłów przysłówkowy czasu przeszłego i czas przeszły niepoświadczony:
      укы-рга → укыган (uczyć się → ucząc się // uczył się)
      бар-ырга → барганбыз (iść → szliśmy)
Аnalogi: -кан, -гән, -кән

-ганчы
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy imiesłów przysłówkowy uprzedni (odnoszący się do działania następującego przed działaniem głównym):
      бул-ырга → булганчы (być → przed tym jak będzie, do tego jak będzie)
Аnalogi: ‎-гәнче, ‎-канчы, ‎-кәнче

-гач
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy imiesłów przysłówkowy podziałaniowy (o znaczeniu działania występującego po działaniu głównym):
      бул-ырга → булгач (być → po tym jak będzie)
      кайтма → кайтмагач (nie wracaj → po tym jak nie wrócisz)
Аnalogi: ‎-гәч, ‎-кач, ‎-кәч

-гә
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy przypadek nakierowujący (allatyw):
      төрмә → төрмәгә (więzienie → do więzienia)
Аnalogi: ‎
Аnalogi: ‎-гә, -ка, -кә, -а, ‎-ә, -на, ‎-нә

-гән
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy imiesłów przymiotnikowy czasu przeszłego i czas przeszły niepoświadczony:
      сүн → сүнгән (wygaś → wygasający, wygasił)
Аnalogi: -кән, -ган, -кан

-гәнче
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy imiesłów przysłówkowy uprzedni (odnoszący się do działania następującego przed działaniem głównym):
      бүл-әргә → бүлгәнче (dzielić → przed dzieleniem, do czasu dzielenia)
Аnalogi: ‎-ганчы, ‎-канчы, ‎-кәнче

-гәч
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy imiesłów przysłówkowy podziałaniowy (o znaczeniu działania występującego po działaniu głównym):
      кил-ергә → килгәч (przychodzić → po przyjściu)
Аnalogi: ‎-гач, ‎-кач, ‎-кәч

-ге
dodany do rzeczownika (w mianowniku lub w miejscowniku) i przysłówka z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy przymiotnik o znaczeniu «właściwy (czemuś), znajdujący się (gdzieś)»:
      өйдә → өйдәге (w domu → ten co w domu, domowy)
      беркөн → беркөнге (jeden dzień → niedawny)
      Күктәге Атабыз - Ojcze Nasz któryś jest w Niebie
Аnalogi: -гы, -кы, -ке

-гез
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na samogłoskę tworzy przynależność do drugiej osoby liczby mnogiej:
      мәче → мәчегез (kot → wasz kot)
Аnalogi: -гыз, -ыгыз, -егез

-гез
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formy czasownikowe czasu przeszłego poświadczonego odnoszące się do drugiej osoby liczby mnogiej:
      бие-ргә → биеде → биедегез (tańczyć → tańczył → tańczyliście)
Аnalogi: -гыз

-гел
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy tryb życzeniowo-zachęcający dla drugiej osoby liczby mnogiej:
      эшлә-ргә → эшләгез (pracować → pracujcie)
Аnalogi: -гыз, -егез, -ыгыз

-гер
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy tryb życząco-zachęcający:
      мен-әргә → менгер (podnosić → podnieś)
Аnalogi: -т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыз, -кез, -кыр, -кер

-геч
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy rzeczownik i przymiotnik o znaczeniu «dostosowanie do realizowania działania», «określenie oznaczające zdolność realizacji działania»:
      үлчә-ргә → үлчәгеч (mierzyć, dokonywać pomiaru → miernik // pomiarowy)
Аnalogi: -гыч, -кыч, -кеч

-гы
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy przymiotnik o znaczeniu «właściwy (dla czegoś), znajdujący się (gdzieś)»:
      урманда → урмандагы (w lesie → leśny, ten co w lesie)
      быел → быелгы (bieżący rok → tegoroczny, współczesny)
Аnalogi: -ге, -кы, -ке

-гыз
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na samogłoskę tworzy przynależność do drugiej osoby liczby mnogiej:
      бала → балагыз (dziecko → wasze dziecko)
Аnalogi: -гез, -ыгыз, -егез

-гыз
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formy czasownikowe czasu przeszłego poświadczonego odnoszące się do drugiej osoby liczby mnogiej:
      ела-рга → елады → еладыгыз (płakać → płakał → płakaliście)
Аnalogi: -ыгыз, -гез, -ыгез

-гыз
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy tryb życzeniowo-zachęcający dla drugiej osoby liczby mnogiej:
      сана-рга → санагыз (liczyć → liczcie)
Аnalogi: -гез, -егез, -ыгыз

–гыл
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy tryb życzeniowo-zachęcający dla drugiej osoby liczby mnogiej:
      ярлыка-рга → ярлыкагыл (przebaczać, odpuszczać grzechy → zmiłuj się)
Аnalogi: -гел, -егез, -ыгыз

-гыч
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy rzeczownik i przymiotnik o znaczeniu «dostosowanie do realizowania działania», «określenie oznaczające zdolność realizacji działania»:
      утыр-ырга → утыргыч (siedzieć → siedzenie)
Аnalogi: -геч, -кыч, -кеч

Д

-да
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy przypadek miejscowo-czasowy (miejscownik):
      башкала → башкалада (stolica → w stolicy)
Аnalogi: -та, ‎-дә, -тә

-дай
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy przysłówki o znaczeniu podobieństwa:
      аю → аюдай (niedźwiedź → jak niedźwiedź, po niedźwiedziemu)
Аnalogi: -дәй, -тай, -тәй
Synonimy: кебек, күк

-дан
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na samogłoski i spółgłoski bezdźwięczne tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw):
      башкала → башкаладан (stolica → ze stolicy)
Аnalogi: -тан, -нан, ‎-дән, -тән, -нән

-даш
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy rzeczowniki o znaczeniu «obiekt wspólnoty, przynależności»
      ат → адаш (imię → imiennik)
      юл → юлдаш (droga → towarzysz podróży, satelita)
Аnalogi: -дәш, -таш, -тәш

-дә
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy przypadek miejscowo-czasowy (miejscownik):
      даруханә → даруханәдә (apteka → w aptece)
Аnalogi: -да, ‎-та, -тә

-дәй
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy przysłówki o znaczeniu podobieństwa:
      бүре → бүредәй (wilk → jak wilk, wilkiem)
Аnalogi: -дай, -тай, -тәй
Synonimy: кебек, күк

-дән
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na samogłoski i spółgłoski dźwięczne tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw):
      сүз → сүздән (słowo → ze słowa, od słowa)
Аnalogi: ‎-дан, -тан, -нан, -тән, -нән

-дәш
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy rzeczowniki o znaczeniu «obiekt wspólnoty, przynależności»
      сер → сердәш (tajemnica, sekret → coś ujawnione w tajemnicy, sekret)
Аnalogi: -даш, -таш, -тәш

-де
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy czas przeszły poświadczony:
      кил-ергә → керде (wchodzić → wszedł)
      мен-әргә → менде (podnosić się → wstał)
Аnalogi: ‎-те, ‎-ды, ‎-ты

-дер
dodany do różnych części mowy z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy słowa ze znaczeniem niepewności:
      кем → кемдер (kto → ktoś)
Аnalogi: -дыр, ‎-тыр, ‎-тер

-дер
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy (nieistniejącą w języku polskim) stronę sprawczą:
      көл-ергә → көл-дер-ергә (śmiać się → śmieszyć)
      ю-арга → ю-дыр-арга (myć → zmusić do mycia)
      тынычлан-ырга → тынычлан-дыр-ырга (uspokajać się, łagodnieć → spowodować uspokojenie się, uspokoić)
Аnalogi: ‎-т, ‎-дыр, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыр, -кер

дер
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy (nieistniejącą w języku polskim) stronę sprawczą:
      юнәл-ергә → юнәл-дер-ергә (kierować się → skierować)
      и-ю → и-дер-ү (kłanianie się → zmuszanie do pokłonów)
     
Аnalogi: ‎-т, ‎-дыр, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыр, -кер

-ды
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek bezdźwięcznych tworzy czas przeszły poświadczony:
      бул-ырга → булды (być → był)
      ташла-рга → ташлады (porzucać → porzucił)
Аnalogi: ‎-те, ‎-де, ‎-ты

-дыр
dodany do różnych części mowy z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy słowa ze znaczeniem niepewności:
      кайда → кайдадыр (kiedy → kiedyś)
      бар → бардыр (istnieje (predykatyw) → wydaje się że istnieje)
Аnalogi: -дер, ‎-тыр, ‎-тер

-дыр
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy (nieistniejącą w języku polskim) stronę sprawczą:
      ал-ырга → ал-дыр-ырга (brać → zmusić do wzięcia)
      ю-арга → ю-дыр-арга (myć → zmusić do mycia)
      тынычлан-ырга → тынычлан-дыр-ырга (uspokajać się, łagodnieć → spowodować uspokojenie się, uspokoić)
     
Аnalogi: ‎-т, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыр, -кер

Е


dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) zakończoną na spółgłoskę tworzy przynależność do trzeciej osoby, jest także analogiem przedimka określonego ("the" w języku angielskim):
      эт → эте (pies → jego pies, pies (ten o którym była mowa wcześniej))
Аnalogi: -се, -ы, -сы

-ебез
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy przynależność do pierwszej osoby liczby mnogiej:
      шәһәр → шәһәребез (miasto → nasze miasto)
Аnalogi: -без, -быз, -ыбыз

-егез
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na samogłoskę tworzy przynależność do drugiej osoby liczby mnogiej:
      шәһәр → шәһәрегез (miasto → wasze miasto)
Аnalogi: -гез, -ыгыз, -гыз

-егез
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy tryb życzeniowo-zachęcający dla drugiej osoby liczby mnogiej:
      кер-ергә → кер-егез (wchodzić → wejdźcie)
Аnalogi: -гез, -гыз, -ыгыз

-ел
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy stronę bierną czasownika:
      күм-әргә → күмел-әргә (zakopać → zakopać się (kimś, czymś, w znaczeniu być zakopywanym przez kogoś, coś))
Аnalogi: ‎-ын, ‎-ен, ‎-н, ‎-ыл, ‎-л

-ем
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy przynależność do pierwszej osoby liczby pojedynczej:
      шәһәр → шәһәрем (miasto → moje miasto)
      сәгать → сәгатем (zegarek → mój zegarek)
Аnalogi: -м, -ым

-ем
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy rzeczownik odsłowny:
      бел-ергә → белем (wiedzieć → wiedza)
      үл-әргә → үлем (umierać → śmierć, zgon)
Аnalogi: -ым, -ма, -мә

-ен
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy stronę bierną czasownika:
      күр-ергә → күрен-ергә (widzieć → wyglądać, być widzianym)
Аnalogi: ‎-ын, ‎-н, ‎-л, ‎-ыл, ‎-ел

-ең
dodany do rzeczownika o temacie z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy przynależność do drugiej osoby liczby pojedynczej:
      чүкеч → чүкечең (młotek → twój młotek)
Аnalogi: -ың, -ң

-еп
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy imiesłów przysłówkowy czasu teraźniejszego:
      кит-әргә → китеп (uciekać → uciekając)
Аnalogi: -ып, -п

-ер
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas przyszły niepoświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      сүндер-ергә → сүндерер (gasić, głuszyć → zgasi, wygłuszy)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ыр, ‎-ар, ‎-әр, -мас, -мәс, -мам, -мәм

-ер
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy tryb życząco-zachęcający:
      пеш-әргә → пешер (dojrzewać, udawać się → przygotuj)
Аnalogi: -т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -гыз, -гез, -кыр, -кер, -кыз, -кез

-еш
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy rzeczownik o znaczeniu działania wspólnego:
      әйлән-ергә → әйләнеш (obracać się → obrót)

-еш
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy czasownik o znaczeniu działania wspólnego:
      көл-ергә → көлеш-ергә (śmiać się → śmiać się (o wielu))
Аnalogi: -ш, -ыш

И

, -и-
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na samogłoskę tworzy czas teraźniejszo-przyszły (zachodzi przy tym wymiana samogłoski):
      яшә-ргә → яши (żyć → żyje)
      эшлә-ргә → эшлиләр (pracować → pracują)
Аnalogi: ‎-а, ‎-ә, ‎-ый

‎-и
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na samogłoskę tworzy imiesłów przysłówkowy towarzyszący (zachodzi przy tym wymiana samogłoski). Wyraża działania powtarzające się lub długotrwałe. Najczęściej tworzy formę parzystą:
        эшлә-ргә → эшли (эшли-эшли) (pracować → pracując)
Аnalogi: -а, ‎-ә, ‎-ый

-ик = +
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy tryb życzeniowo-zachęcający dla 1. osoby l. mn.:
      тешлә-ргә → тешлик (kąsać → ukąszmy)
Аnalogi: ‎-йм, -ыйк, -ыйм

-им = +
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy tryb życzeniowo-zachęcający dla 1. osoby l. poj.:
      бәр-ергә → бәрим (uderzyć → niech uderzę)
Аnalogi: ‎-йк, -ыйк, -ыйм

-исе
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego (jedna z trzech postaci, ta wprowadza odcień konieczności):
      сөйлә-ргә → сөйл-исе (mówić → który ma mówić, który powinien mówić)
Аnalogi: ‎-ыйсы, -асы, -әсе

К


tworzy formy czasownikowe (czasu przeszłego poświadczonego, trybu rozkazującego i trybu przypuszczającego) odnoszące się do pierwszej osoby liczby mnogiej:
      тор-ырга → торды → тордык (stać → stał → staliśmy)
      кит-әргә → китсә → китсәк (uciekać → jeśli uciekłby → jeśli ucieklibyśmy)
      уйна-рга → уйна → уйныйк (grać → graj → niech gramy)

-ка
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy allatyw, przypadek nakierowujący:
      тукталыш → тукталышка (przystanek → do przystanku)
Аnalogi: -га, ‎-гә, -кә

-кай
dodany do rzeczownika i przymiotnika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczowniki i przymiotniki ze znaczeniem zdrobniałym, pieszczotliwym:
      куян → куянкай (zając → zajączek)
Аnalogi: -кәй

-кан
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy imiesłów przymiotnikowy czasu przeszłego i czas przeszły niepoświadczony:
      кайт-ырга → кайткан (wracać → wracający (kiedyś) // wracał)
Аnalogi: -ган, -гән, -кән

-канчы
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy imiesłów przysłówkowy uprzedni (odnoszący się do działania następującego przed działaniem głównym):
      кайт-ырга → кайтканчы (wracać → przed tym jak się powróci, do powracania)
Аnalogi: ‎-ганчы, ‎-гәнче, ‎-кәнче

-кач
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy imiesłów przysłówkowy podziałaniowy (o znaczeniu działania występującego po działaniu głównym):
      кайт-ырга → кайткач (wracać → po powrocie)
Аnalogi: ‎-гач, ‎-гәч, ‎-кәч

-кә
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy allatyw, przypadek nakierowujący:
      ишек → ишеккә (drzwi → do drzwi)
Аnalogi: -га, -ка, ‎-гә

-кәй
dodany do rzeczownika i przymiotnika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy rzeczowniki i przymiotniki ze znaczeniem zdrobniałym, pieszczotliwym:
      әни → әнкәй (mama → mamusia)
Аnalogi: -кай

-кән
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy imiesłów przymiotnikowy czasu przeszłego i czas przeszły niepoświadczony:
      кит-ергә → киткән (uciekać → uciekający (kiedyś) // uciekł)
Аnalogi: -гән, -ган, -кан

-кәнче
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy imiesłów przysłówkowy uprzedni (odnoszący się do działania następującego przed działaniem głównym):
      кит-ергә → киткәнче (uciekać → przed tym gdy się ucieknie, do chwili ucieczki)
Аnalogi: ‎-ганчы, ‎-канчы, ‎-гәнче

-кәч
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy imiesłów przysłówkowy podziałaniowy (o znaczeniu działania występującego po działaniu głównym):
      китер-ергә → киткәч (uciekać → uciekłwszy, po ucieczce)
Аnalogi: ‎-гач, ‎-гәч, ‎-кач

-ке
dodany do rzeczownika w miejscowniku i przysłówka z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przymiotnik o znaczeniu «właściwy (dla czegoś), znajdujący się (gdzieś)»:
      кич → кичке (wieczór → wieczorny)
Аnalogi: -гы, -ге, -кы

-кез
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy tryb życzeniowo-zachęcający:
      җит-әргә → җиткез (osiągać → osiągnij, doprowadź do końca)
Аnalogi: -т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыз, -кыр, -кер

-кер
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy tryb życzeniowo-zachęcający:
      җит-әргә → җиткер (osiągać → osiągnij, doprowadź do końca)
Аnalogi: -т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыз, -кез, -кыр

-кеч

tworzy rzeczownik i przymiotnik o znaczeniu «dostosowanie do realizowania działania», «określenie oznaczające zdolność realizacji działania»:
      кис-әргә → кискеч (ciąć → obcinarka // tnący)
Аnalogi: -гыч, -геч, -кыч

-кы
dodany do rzeczownika w miejscowniku i przysłówka z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przymiotnik o znaczeniu «właściwy (dla czegoś), znajdujący się (gdzieś)»:
      кыш → кышкы (zima → zimowy)
Аnalogi: -гы, -ге, -ке

-кыз
dodany do rzeczownika w miejscowniku i przysłówka z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy tryb życzeniowo-zachęcający:
      ят-арга → яткыз (leżeć → połóż, ułóż)
Аnalogi: -т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыр -кер, -кез

-кыр
dodany do rzeczownika w miejscowniku i przysłówka z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy tryb życząco-zachęcający:
      ят-арга → яткыр (leżeć → połóż, ułóż)
Аnalogi: -т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыз, -кез, -кер, -гер

-кыч
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczownik i przymiotnik o znaczeniu «dostosowanie do realizowania działania», «określenie oznaczające zdolność realizacji działania»:
      утырт-ырга → утырткыч (sadzić → sadzonka, siewka // siewny)
Аnalogi: -гыч, -геч, -кеч

Л


dodany do tematu (rdzenia) czasownika zakończonego samogłoską tworzy czasownik w formie biernej
      тукта-рга → туктал-ырга (zatrzymać się → zatrzymać się w sensie być zatrzymany kimś, czymś)
Аnalogi: ‎-ын, ‎-ен, ‎-н, ‎-ыл, ‎-ел)

-ла
dodany do rzeczownika o temacie z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy czasownik o znaczeniu «działania nad wskazanym»:
      баш → башла-рга (początek → zaczynać)
      уй → уйла-рга (myśl → myśleć)
      таш → ташла-рга (kamień → odrzucać)

Аnalogi: ‎-лә

-лар
dodany do rzeczownika o temacie z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na wszystkie głoski za wyjątkiem spółgłosek nosowych tworzy liczbę mnogą:
      кыш → кышлар (zima → zimy)
Аnalogi: -ләр, -нар, -нәр

-лар
dodany do czasownika w różnych postaciach tworzy formy koniugacyjne czasownika w pierwszej osobie liczby mnogiej:
      укыды → укыдылар (czytał → czytali)
      сана-рга → санылар (liczyć → liczą)
Аnalogi: -ләр, -нар, -нәр

-лә
dodany do rzeczownika o temacie z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy czasownik o znaczeniu «działania nad wskazanym»:
      хәтер → хәтерлә-ргә (pamięć → pamiętać)
      эш → эшлә-ргә (praca, robota → pracować, robić)
Аnalogi: ‎-ла

-ләр
dodany do rzeczownika o temacie z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy liczbę mnogą:
      үрдәк → үрдәкләр (kaczka → kaczki)
Аnalogi: -лар, -нар, -нәр

-ләр
dodany do czasownika w różnych postaciach tworzy formy koniugacyjne czasownika w pierwszej osobie liczby mnogiej:
      эшлә-ргә → эшләгәнләр (pracować → pracowali)
      тибә → тибәләр (kopie (uderza nogą) → kopiemy)
Аnalogi: -лар, -нар, -нәр

-ле
dodany do imion własnych, nazw geograficznych tworzy rzeczowniki o znaczeniu «mieszkaniec jakiegoś terenu, miejscowości, należący do»:
      Рәсәй → рәсәйле (Rosja → Rosjanin),

-ле
dodany do rzeczownika, liczebnika, do czasownika w czasie przeszłym i przyszłym tworzy przymiotnik o znaczeniu „posiadający cechę”:
      тишек → тишекле (dziura → dziurawy)
Аnalogi: -лы, -лык, -лек, -чан, -чән
Afiksy o znaczeniu przeciwnym: -сыз, -сез

-лек
dodany do rzeczownika, zaimka, liczebnika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy rzeczownik o znaczeniu «abstrakcji, wielości, grupy obiektów»:
      тере → терелек (żywy → życie)
      бер → берлек (jeden → jedynka, jedność)
Аnalogi: -лык

-лы
I dodany do rzeczownika i liczebnika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przymiotnik o znaczeniu „posiadający cechę”:
      канат → канатлы (skrzydło → skrzydlaty)
II dodany do imienia własnego, nazwy geograficznej tworzy rzeczownik o znaczeniu «mieszkaniec jakiegoś terenu, miejscowości, należący do»:
      Казан → казанлы (Казань → Kazanianin)
Analogi: -ле, -лык, -лек, -чан, -чән
Afiksy o znaczeniu przeciwnym: -сыз, -сез

-лык
dodany do rzeczownika, zaimka, liczebnika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczownik o znaczeniu «abstrakcji, wielości, grupy obiektów»:
      каен → каенлык: (brzoza → brzezina, las brzozowy)
      ялгыз → ялгызлык: (samotny → osamotnienie, samotność)
      тугыз → тугызлык: (dziewięć → dziewiątka)

-лык
dodany do czasownika w czasie przeszłym i przyszłym, rzeczownika, liczebnika tworzy przymiotnik o znaczeniu „posiadający cechę”
      торыр-га → торырлык: (stać → mogący wstać, zdolny do życia)
      биш ел → бишъеллык: (pięć lat → pięciolatka)

М


dodany do rzeczownika tworzy przynależność do pierwszej osoby liczby pojedynczej:
      бала → балам (dziecko → moje dziecko)
      мә‎че → мә‎чем (kot → mój kot)
Аnalogi: -ым, -ем


dodany do czasownika w różnych postaciach tworzy formy koniugacyjne czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej:
      укыды → укыдым (czytał → czytałem)
      кайтмаса → кайтмасам (jeżeli nie wróci → jeżeli nie wrócę)
      йөр-ергә → йөрим (chodzić → chodzę)
Аnalogi: -мын, -мен

-ма
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy czasowniki w formie przeczącej:
      башла-рга → башлама-рга (zaczynać → nie zaczynać)
      башладык → башламадык (zaczęliśmy → nie zaczęliśmy)
Аnalogi: -мә

-ма
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczownik:
      ташла-рга → ташлама (rzucać → obniżka (cen))
      аер-ырга → аерма (dzielić → różnica)
Аnalogi: -мә, -ым, -ем

-мабыз
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formę przeczącą czasu przyszłego niepoświadczonego w pierwszej osobie liczby mnogiej:
      кайт-ырга → кайтмабыз (wracać → nie wrócimy)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ар, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мәс, -мам, -мәм, -мәбез

-мак
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) służy do tworzenia dawnej konstrukcji bezokolicznika:
      кайна-рга → кайна-мак (kipieć, wrzeć → kipieć, wrzeć (dawna forma))
Аnalogi: ‎-мәк

-макчы
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) służy do tworzenia konstrukcji zamiaru:
      аша-рга → аша-макчы була (jeść → on ma zamiar pojeść)
      бар-ырга → бар-макчы булалар (iść → oni mają zamiar iść)
Аnalogi: ‎-мәкче

-мам
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formę przeczącą czasu przyszłego niepoświadczonego w pierwszej osobie liczby pojedynczej:
      кайт-ырга → кайтмам (wracać → nie wrócę)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ар, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мәс, -мәм, -мабыз, -мәбез

-мас
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formę przeczącą czasu przyszłego niepoświadczonego:
      суг-арга → сукмас (uderzyć → nie uderzy)
Аnalogi: -р, ‎-ар, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мәс, -мам, -мәм

-мә
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy czasownik w formie przeczącej:
      кит-ергә → китмә (uciekać → nie uciekaj)
      киттек → китмәдек (uciekliśmy → nie uciekliśmy)
Аnalogi: -ма

-мә
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy rzeczownik:
      эрет-ергә → эретмә (topić → stop)
      бүл-әргә → бүлмә (wydzielać, wygradzać → pokój (pomieszczenie))
Аnalogi: -ма, -ым, -ем

-мәбез
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formę przeczącą niepoświadczonego czasu przyszłego w pierwszej osobie liczby mnogiej:
      кит-ергә → китмәбез (uciekać → nie uciekniemy)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ар, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мәс, -мам, -мәм, -мабыз

-мәк
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) służy do tworzenia dawnej konstrukcji bezokolicznika:
      нишлә-ргә → нишлә-мәк (co robić → co robić (dawna forma))
Аnalogi: ‎-мак

-мәкче
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) służy do tworzenia konstrukcji zamiaru:
      кит-әргә → кит-мәкче булам (uciekać → mam zamiar uciec)
Аnalogi: ‎-макчы

-мәм
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formę przeczącą niepoświadczonego czasu przyszłego w pierwszej osobie liczby pojedynczej:
      кит-ергә → китмәм (uciekać → nie ucieknę)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ар, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мәс, -мам, -мабыз, -мәбез

-мәс
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formę przeczącą niepoświadczonego czasu przyszłego
      кит-ергә → китмәс (uciekać → nie ucieknie)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ар, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мам, -мәм

-ме
dodany do miękkich tematów różnych części mowy tworzy postać pytającą:
      Син хәбәрләрне ишеттең. → Син хәбәрләрне ишеттеңме? (Słyszałeś nowiny. → Czy słyszałeś nowiny?)
      Бу күпер. → Бу күперме? (To jest most. → Czy to jest most?)
Аnalogi: -мы

-мен
dodany do czasownika w różnych postaciach z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formy koniugacyjne pierwszej osoby liczby pojedynczej:
      өйләнгән → өйләнгәнмен (żenił się, żonaty (on) → żeniłem się, żonaty (ja))
      китәчәк → китәчәкмен (ucieknie (na pewno) → ucieknę (na pewno))
      керер → керермен (wejdzie → wejdę)
Аnalogi: -мын, -м

-ми = мә + и
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostanią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy czasownik w formie przeczącej w czasie teraźniejszym (teraźniejszo-przyszłym):
      бел-ергә → белмибез (wiedzieć → nie wiemy)
Аnalogi: -мый

-мы
dodany do tematów różnych części mowy z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy postać pytającą:
      Син аның кайтавын турында онытмадың. → Син аның кайтавын турында онытмадыңмы?
      (Nie zapomniałeś o jego przyjeździe. → Czy nie zapomniałeś o jego przyjeździe?)
      Бу укытучы. → Бу укытучымы? (To jest nauczyciel. → Czy to jest nauczyciel?)
Аnalogi: -ме

-мый = -ма + ый
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy czasownik w formie przeczącej w czasie teraźniejszym (teraźniejszo-przyszłym):
      яз-арга → язмыйм (pisać → nie piszę)
Аnalogi: -ми

-мын
dodany do czasownika w różnych postaciach z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formy koniugacyjne pierwszej osoby liczby pojedynczej:
      укыган → укыганмын (czytał → czytałem)
      кайтачак → кайтачакмын (wróci (na pewno) → wrócę (na pewno))
      суг-арга → сугармын (uderzyć → uderzę)
Аnalogi: -мен, -м

Н


dodany do tematu (rdzenia) czasownika kończącego się samogłoską tworzy formę bierną czasownika:
      башла-рга → башлан-ырга (zaczynać → zaczynać się)
Analogi: ‎-ын, ‎-ен, ‎-л, ‎-ыл, ‎-ел


dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 3. osoby liczby pojedynczej tworzy biernik:
      урамы → урамын (jego (ta) ulica → jego (tę) ulicę)
      тактасы → тактасын (jego (ta) tablica → jego (tę) tablicę)
Аnalogi: -не, ны

-на
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 3. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy allatyw, przypadek nakierowujący:
      урамы → урамына (jego (ta) ulica → do jego (tej) ulicy)
      бакчасы → бакчасына (jego (ten) ogród → do jego (tej) ogrodu)
Аnalogi: -га, ‎-гә, -ка, -кә, -а, ‎-ә, ‎-нә

-нан
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na -н, -м, -ң tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw):
      дулкын → дулкыннан (fala → od fali)
      якын → якыннан (blisko → z bliska)
Аnalogi: -дан, -тан, ‎-дән, -тән, -нән

-нар
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na -н, -м, -ң tworzy liczbę mnogą:
      хайван → хайваннар (zwierzę → zwierzęta)
Аnalogi: -лар, -ләр, -нәр

-нә
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 3. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy allatyw, przypadek nakierowujący:
      җире → җиренә (jego (ta) ziemia → do jego (tej) ziemi)
Аnalogi: -га, ‎-гә, -ка, -кә, -а, ‎-ә, ‎-на

-нән
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z końcową sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się spółgłoskami -н, -м, -ң tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw)
      үлән → үләннән (trawa → z trawy)
Аnalogi: ‎-дан, -тан, -нан, -дән, -тән

-нәр
dodany do rzeczowników z końcową sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się spółgłoskami -н, -м, -ң tworzy rzeczowniki w liczbie mnogiej
      үлән → үләннәр (trawa → trawy)
Аnalogi: ‎-лар, -ләр, -нар

-нда
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 3. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przypadek miejscowo-czasowy (miejscownik):
      урманы → урманында (jego (ten) las → w jego (tym) lesie)
Аnalogi: -ндә, -да, -дә, ‎-та, -тә

-ндә
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 3. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy przypadek miejscowo-czasowy (miejscownik):
      сөте → сөтендә (jego (to) mleko → w jego (tym) mleku)
Аnalogi: -нда, -да, -дә, ‎-та, -тә

-не
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy biernik:
      ишек → ишекне ((te) drzwi → (tych) drzwi)
Аnalogi: -ны, -н

-неке
dodany do rzeczownika i zaimka z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formę dzierżawczą (w roli predykatywu):
      Бу китап Рәхимнеке. (To jest książka Rahima (należąca do Rahima).)
Аnalogi: -ныкы

-нең
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z końcową sylabą z samogłoskami ә, ө, ү, е, и tworzy przypadek dzierżawczy (possessivus):
      кеше → кешенең (człowiek → człowieka, należący do człowieka)
Аnalogi: -ның

-ннан
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 3. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw):
      абыйсы → абыйсыннан (jego (ten) brat → od jego (tego) brata)
Аnalogi: -ннән

-ннән
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z afiksem przynależności do 3. osoby liczby pojedynczej, będącego sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw):
      шәһәре → шәһәреннән (jego (to) miasto → od jego (tego) miasta)
Аnalogi: -ннан

-ны
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy biernik:
      тарак → таракны ((to) grzebień → (ten) grzebień)
Аnalogi: -н, -не

-ныкы
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formę dzierżawczą (w roli predykatywu):
      Бу йомырка карганыкы. (To jest jajo wrony.)
Аnalogi: -неке

-ның
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z końcową sylabą z samogłoskami а, о, у, ы tworzy przypadek dzierżawczy (possessivus):
      укытучы → укытучының (nauczyciel → nauczyciela, należący do nauczyciela)
Аnalogi: -нең

Ң


dodany do rzeczowników z ostatnią sylabą zakończoną samogłoską tworzy przynależność do drugiej osoby liczby pojedynczej:
      бала → балаң (dziecko → twoje dziecko)
      мә‎че → мә‎чең (kot → twój kot)
Аnalogi: -ың, -ең


dodany do czasowników w czasie przeszłym poświadczonym tworzy formy odnoszące się do drugiej osoby liczby pojedynczej:
      барды → бардың (szedł → szedłeś)
      булышты → булыштың (pomagał → pomagałeś)
Аnalogi: -сең, -сың

П

-п
dodany do czasowników w formie podstawowej tworzy imiesłów przysłówkowy teraźniejszy:
      уйна-рга → уйнап (grać → grając)
      тешлә-ргә → тешләп (gryźć → gryząc)
Аnalogi: -ып, -еп

Р


dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą kończącego się na samogłoskę tworzy czas przyszły niepoświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      ташла-рга → ташлар (porzucać → porzuci)
Аnalogi: ‎-ар, ‎-ыр, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мәс, -мам, -мәм

-рак
dodany do przysłówka, przymiotnika imiesłowu z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy stopień wyższy:
      буш → бушрак (pusty, swobodny → swobodniej)
Аnalogi: -рәк

-рәк
dodany do przysłówka, przymiotnika imiesłowu z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy stopień wyższy:
      элек → элегрәк (wpierw, wcześnie → wcześniej)
Аnalogi: -рак

С

-са
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy tryb warunkowy (przypuszczający):
      бул-ырга → булса (być → jeśli będzie)
      кайт-ырга → кайтма → кайтмасам (wracać → nie wracaj → jeśli nie wrócę)
Аnalogi: ‎-сә

-сә
dodany do czasownika z tematem miękkim tworzy tryb warunkowy (przypuszczający):
      кит-әргә → китсәк (uciekać → jeśli uciekniemy)
      бел-ергә → белсә (widzieć → jeśli wie)
Аnalogi: -са

-се
dodany do rzeczownika i zaimka z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) zakończoną na samogłoskę tworzy przynależność do trzeciej osoby, analogu przedimka określonego ("the" w języku angielskim):
      мә‎че → мә‎чесе (kot → jego kot, (ten o którym była mowa wcześniej)
Аnalogi: -сы, -ы, -е

-сез
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy przymiotnik i przysłówek o znaczeniu «pozbawiony czegoś, nie wyposażony w coś»
      өй → өйсез (dom → bezdomny)
Аnalogi: -сыз
Afiksy o znaczeniu przeciwnym: -лы, -ле

-сез
dodany do czasowników w różnych postaciach z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formy czasownikowe odnoszące się do drugiej osoby liczby mnogiej:
      китә → китәсез (ucieka → uciekacie)
Аnalogi: -сыз

-сез
dodany do tematu miękkiego z afiksem pytającym -ме tworzy słowa o znaczeniu «uprzejmego zwracania się do osoby, grupy osób»
      исәнме → исәнмесез (witaj → witajcie)
Аnalogi: -сыз

-сен
dodany do czasowników z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy tryb życzeniowy dla trzeciej osoby liczby pojedynczej:
      кил-ергә → килсен (przychodzić → niech przyjdzie)
Аnalogi: -сын, -сыннар, -сеннар

-сеннәр
dodany do czasowników z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy tryb życzeniowy dla trzeciej osoby liczby mnogiej:
      кил-ергә → китсеннәр (przychodzić → niech przyjdą)
Аnalogi: -сен, -сын, -сыннар

-сең
dodany do czasowników w różnych postaciach z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy formy czasownikowe odnoszące się do drugiej osoby liczby pojedynczej:
      китә → китәсең (ucieka → uciekasz)
Аnalogi: -сың, -ң

-су
dodany do przymiotnika i przysłówka tworzy przysłówek o znaczeniu «obdarzony w mniejszym stopniu daną cechą»:
      ал → алсу (czerwony → różowy ("czerwonawy"))

-сы
dodany do rzeczownika i zaimka z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przynależność do trzeciej osoby, analogu przedimka określonego ("the" w języku angielskim):
      бала → баласы (dziecko → jego dziecko, dziecko (wskazane wyżej))
Аnalogi: -се, -ы, -е

-сыз
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przymiotniki i przysłówki o znaczeniu «pozbawiony czegoś, nie wyposażony w coś»:
      кар → карсыз (śnieg → bezśnieżny)
Аnalogi: -сез
Afiksy o znaczeniu przeciwnym: -лы, -ле

-сыз
dodany do czasowników w różnych postaciach z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formy czasownikowe odnoszące się do drugiej osoby liczby mnogiej:
      бара → барасыз (idzie → idziecie)
Аnalogi: -сез

-сыз
dodany do tematu twardego z afiksem pytającym -мы tworzy słowa o znaczeniu «uprzejmego zwracania się do osoby, grupy osób»
      саумы → саумысыз (witaj → witajcie)
Аnalogi: -сез

-сыман
dodany do rzeczownika tworzy przymiotnik o znaczeniu «wyglądający na»
      агач → агачсыман (drzewo → drzewokształtny)

-сын
dodany do czasowników z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy tryb życzeniowy dla trzeciej osoby liczby pojedynczej:
      барам → барсын (idę → niech idzie)
Аnalogi: -сен, -сеннар, -сыннар

-сыннар
dodany do czasowników z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy tryb życzeniowy dla trzeciej osoby liczby mnogiej:
      барам → барсыннар (idę → niech idą)
Аnalogi: -сен, -сеннәр, -сын

-сың
dodany do czasowników w różnych postaciach z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy formy czasownikowe odnoszące się do drugiej osoby liczby pojedynczej:
      бара → барасың (idzie → idziesz)
Аnalogi: -сең

Т


dodany do tematu czasownika tworzy (nieistniejącą w języku polskim) stronę sprawczą:
      аша-рга → аша-т (jeść → karm)
      кайна-рга → кайна-т (kipieć → zagotuj)
      йөр-ергә → йөр-т (chodzić, jeździć → prowadź)
Analogi: -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыр, -кер, -кыз, -кез

-та
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przypadek miejscowo-czasowy (miejscownik):
      капчык → капчыкта (worek → w worku)
Analogi: -да, ‎-дә, -тә

-тай
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przysłówki o znaczeniu podobieństwa:
      балык → балыктай (ryba → jak ryba)
Analogi: -дай, -дәй, -тәй
Synonimy: кебек, күк

-тан
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw):
      баш → баштан (głowa, początek → z głowy, od początku)
Analogi: -дан, -нан, ‎-дән, -тән, -нән

-таш
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy rzeczowniki o znaczeniu «obiekt wspólnoty, przynależności»
      як → якташ (kraj, miejscowość → rodak)
Analogi: -даш, -дәш, -тәш

-тә
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przypadek miejscowo-czasowy (miejscownik):
      мәктәп → мәктәптә (szkoła → w szkole)
Analogi: -да, ‎-та, -дә

-тәй
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przysłówki o znaczeniu podobieństwa:
      ишәк → ишәктәй (osioł → jak osioł)
Analogi: -дай, -тай, -дәй
Synonimy: кебек, күк

-тән
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy przypadek odchodzeniowy (ablatyw):
      мәктәп → мәктәптән (szkoła → ze szkoły)
Analogi: ‎-дан, -тан, -нан, -дән, -нән

-тәш
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy rzeczowniki o znaczeniu «obiekt wspólnoty, przynależności»
      ип → иптәш (jedność, kierunek → towarzysz)
Analogi: -даш, -дәш, -таш

-те
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy czas przeszły poświadczony:
      кит-әргә → китте (uciekać → uciekł)
      өйрәт-ергә → өйрәтте (uczyć → uczył)
Analogi: ‎-де, ‎-ды, ‎-ты

-тер
dodany do różnych części mowy z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy słowa ze znaczeniem niepewności:
      ничек → ничектер (jak → jakoś)
Analogi: ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр

-ты
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy czas przeszły poświadczony:
      суг-арга → сукты (uderzyć → uderzył)
      чаб-арга → чапты (kosić → kosił)
Analogi: ‎-те, ‎-ды, ‎-де

-тыр
dodany do różnych części mowy z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy słowa ze znaczeniem niepewności:
      булачак → булачактыр (będzie → najprawdopodobniej będzie)
Analogi: ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тер

-тыр
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoski bezdźwięczne tworzy (nieistniejącą w języku polskim) stronę sprawczą:
      оныт-ырга → оныт-тыр-ырга (zapominać → wymuszać, powodować zapomninanie)
Analogi: ‎-т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тер, -ар, -әр, -ыр, -ер, -гыз, -гез, -кыр, -кер, -кыз, -кез

У


dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczowniki odsłowne:
      кайтма-рга → кайтмау (nie wracać → niewracanie, nie wracać się)
      бул-ырга → булу (być → bycie,byt)
Аnalogi: -ү

-учы
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy imiesłowy przymiotnikowe czasu teraźniejszego:
      кайт-ырга → кайт-учы (wracać → wracający)
      сакла-рга → сакла-учы (chronić → chroniący)
Аnalogi: -үче

Ү


dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy rzeczowniki odsłowne:
      кил-ергә → килү (przychodzić → przyjście, przychodzenie)
      белмә-скә → белмәү (nie wiedzieć → niewiedza, niewiedzenie)
Аnalogi: -у

-үче
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy imiesłów przymiotnikowy czasu teraźniejszego:
      кил-ергә → кил-үче (przychodzić → przychodzący)
      белмә-скә → белмә-үче (nie wiedzieć → niewiedzący)
Аnalogi: -учы

Ч

-ча
dodany do przymiotnika lub zaimka (dzierżawczego) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przysłówki:
      татар → татарча (tatarski → po tatarsku)
      яңа → яңача (nowy → po nowemu)
Аnalogi: ‎-чә

-чан
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przymiotniki o znaczeniu «posiadający daną cechę, naturę», odnoszący się do człowieka, do charakteru:
      кайгырту → кайгыртучан (staranie → troskliwy)
Аnalogi: -чән, -лы, -ле

-чә
dodany do przymiotnika lub zaimka (dzierżawczego) z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy przysłówki:
      минем → минемчә (mój → po mojemu)
      иске → искечә (stary → po staremu)
Аnalogi: ‎-ча

-чән
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy przymiotniki o znaczeniu «posiadający daną cechę, naturę», odnoszące się do człowieka, charakteru:
      эш → эшчән (praca → pracowity)
Аnalogi: -чан, -лы, -ле

-че
dodany do rzeczownika lub rzeczownika odsłownego z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy rzeczowniki i przymiotniki o znaczeniu «wykonujący dane działanie»:
      тимер → тимерче (żelazo → kowal)
      йөрү → йөрүче (chodzenie → pieszy)
Аnalogi: -чы

-че
dodany do tematu czasownika w trybach rozkazującym, zachęcającym i warunkowym z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) pełni rolę partykuły zachęty:
      Әйтче миңа! - Powiedzno-że mi!
Аnalogi: -чы

-чек
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy rzeczowniki o znaczeniu pomniejszającym:
      өй → өйчек (dom → domek)
Аnalogi: -чык

-чел
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) tworzy przymiotniki o znaczeniu «posiadający daną cechę, naturę», odnoszące się do człowieka, do charakteru:
      үпкә → үпкәчел (obelga → obelżywy)
Аnalogi: -чыл, -чан, -чән

-чы
dodany do rzeczownika lub rzeczownika odsłownego z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczowniki i przymiotniki o znaczeniu «wykonujący dane działanie»:
      балык → балыкчы (ryba → rybak)
      укыту → укытучы (uczenie → nauczyciel)
      там-арга → тамчы (kapać → kropla)
      кайту → кайтучы (powrót → powracający)
Аnalogi: -че

-чы
dodany do tematu czasownika w trybach rozkazującym, zachęcającym i warunkowym z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) pełni rolę partykuły zachęty:
      Ах, әгәр булсачы бер генә тамчы су! - Ah, niechbyż tak była choć kropla wody!
Аnalogi: -че

-чык
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczowniki o znaczeniu pomniejszającym:
      урман → урманчык (las → lasek, gaj)
Аnalogi: -чек

-чыл
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy przymiotniki o znaczeniu «posiadający daną cechę, naturę»
      хуҗалык → хуҗалыкчыл (gospodarstwo → gospodarczy)
Аnalogi: -чел, -чан, -чән

Ш


dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy czasownik o znaczeniu działania wspólnego:
      кар-арга → караш-ырга (patrzeć → wspólnie przypatrywać się)
Аnalogi: -ыш, -еш

Ы


dodany do rzeczownika i zaimka z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) zakończoną na samogłoskę tworzy przynależność do trzeciej osoby, analogu przedimka określonego ("the" w języku angielskim):
      урам → урамы (ulica → jego ulica, ulica (ta wymieniona wcześniej))
Аnalogi: -сы, -се, -е

-ыбыз
dodany do słowa (rzeczownik, zaimek) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy przynależność do pierwszej osoby liczby mnogiej:
      урам → урамыбыз (ulica → nasza ulica)
Аnalogi: -быз, -без, -ебез

-ыгыз
dodany do słowa (rzeczownika, przysłówka, zaimka, imiesłowu) z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na samogłoskę tworzy przynależność do drugiej osoby liczby mnogiej:
      авыл → авылыгыз (wieś → wasza wieś)
Аnalogi: -егез, -гез, -гыз

-ыгыз
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy tryb życzeniowo-zachęcający dla drugiej osoby liczby mnogiej:
      яз-арга → яз-ыгыз (pisać → piszcie)
Аnalogi: -гез, -егез, -гыз

-ый
I dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się samogłoską tworzy czas teraźniejszo-przyszły dla trzeciej osoby (zachodzi przy tym wymiana samogłoski):
      ташла-рга → ташлый (porzucać → porzuca)
      уйна-рга → уйныйбыз (grać → gramy)

-ый
II dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy imiesłów przysłówkowy towarzyszący wyrażający działania powtarzające się, intensywne lub długotrwałe. Najczęściej tworzy formę parzystą:
        ук-ырга → укый (укый-укый) (czytać → czytając)
Аnalogi: -а, ‎-ә, ‎-и

-ыйк = -ый +
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) wraz z afiksami przynależności do pierwszej osoby liczby mnogiej (-к) tworzy tryb życzeniowo-zachęcający:
      ташла-рга → ташлыйм (porzucać → niech rzucę)

-ыйм = -ый +
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) wraz z afiksami przynależności do pierwszej osoby liczby pojedynczej (-м) tworzy tryb życzeniowo-zachęcający:
      бар-ырга → барыйк (iść → pójdźmy)

-ыйсы
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) ztworzy imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego (jedna z trzech postaci, ta wprowadza odcień konieczności):
      ук-ырга → ук-ыйсы (czytać, uczyć się → mający czytać, uczyć się, który powinien czytać, uczyć się)
Аnalogi: ‎-исе, -асы, -әсе

-ыл
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy formę bierną czasownika:
      бор-ырга → борыл-ырга (kręcić → kręcić się)
Аnalogi: ‎‎-ын, ‎-ен, ‎-н, ‎-л, ‎-ел

-ым
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy przynależność do pierwszej osoby liczby pojedynczej:
      бал → балым (miód → mój miód)
      урам → урамым (ulica → moja ulica)
Аnalogi: ‎‎-м, -ем

-ым
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczownik:
      бас-арга → басым (naciskać → ciśnięcie )
      аг-арга → агым (ciec, płynąć → przepływ)
Аnalogi: ‎‎-ем, -ма, -мә

-ын
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy formę bierną czasownika:
      курк-ырга → куркын (bać się → przestrasz się, bądź przestraszony)
Аnalogi: ‎-н, ‎-ен, ‎-л, ‎-ыл, ‎-ел

-ың
dodany do rzeczownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy przynależność do drugiej osoby liczby pojedynczej:
      тарак → тарагың (grzebień → twój grzebień)
Аnalogi: -ң, -ең

-ып
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy imiesłów przysłówkowy czasu teraźniejszego:
      кайт-ырга → кайтып (wracać → wracając)
Аnalogi: -еп, -п

-ыр
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na spółgłoskę tworzy czas przyszły niepoświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      кайт-ырга → кайтыр (wracać → wróci)
Аnalogi: ‎-р, ‎-ар, ‎-әр, ‎-ер, -мас, -мәс, -мам, -мәм

-ыр
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy tryb życząco-zachęcający:
      бат-арга → батыр (tonąć → utop)
Аnalogi: -т, ‎-дыр, ‎-дер, ‎-тыр, ‎-тер, -ар, -әр, -ер, -гыз, -гез, -кыр, -кер, -кыз, -кез

-ыш
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy rzeczownik o znaczeniu działania wspólnego:
      чаб-арга → чабыш (skakać → wyścigi konne)

-ыш
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) tworzy czasownik o znaczeniu działania wzajemnie-wspólnego:
      яз-арга → языш-ырга (pisać → korespondować)
Аnalogi: -ш, -еш

Я

-ячак
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą tylnojęzykową (twardą) kończącą się na samogłoskę tworzy czas przyszły poświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      башла-рга → башлаячак (zaczynać → (on) zacznie (nieuchronnie))
Аnalogi: -ачак, -әчәк, -ячәк

-ячәк
dodany do tematu (rdzenia) czasownika z ostatnią sylabą przedniojęzykową (miękką) kończącą się na samogłoskę tworzy czas przyszły poświadczony i imiesłów przymiotnikowy czasu przyszłego:
      сөйлә-ргә → сөйләячәк (mówić → powie (na pewno))
Аnalogi: -ачак, -әчәк, -ячак

 
 

powrót do strony
Татар тел - język tatarski

Powrót do witryny
Stowarzyszenia Piotrowskich ze Strachociny
przejście do
Słownika tatarsko-polskiego
przejście do strony
Alfabet tatarski i fonetyka tatarska
przejście do
Słownika polsko-tatarskiego
przejście do strony
Zarys gramatyki tatarskiej
 >
przejście do strony
Rozmówki tatarskie
przejście do strony
Tatarskie piosenki