GRZEGORZ Z SANOKA - arcybiskup, humanista

Urodził się w Sanoku ok 1407.
Ojciec Grzegorza, nie wiadomo kmieć czy szlachcic, przeniósł się do miasta z jednej ze wsi podsanockich.
Sam Grzegorz jako dwunastoletni chłopiec (w 1419) opuścił dom rodzinny i udał się do Niemiec.
W 1428 rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego kolegami uniwersyteckimi byli Jan Długosz i Jakub z Szadka.
W 1933 został profesorem poezji klasycznej na tymże uniwersytecie.
W tym czasie pełnił także funkcję wychowawcy synów Jana z Tarnowa, a następnie synów królewskich na dworze Władysława Jagiełły.
Ówczesnym zwyczajem w 1937 wyjechał, na dwa lata, na studia do Włoch.
Po powrocie został proboszczem w Wieliczce (było to probostwo bardzo dochodowe).
Ufundował szpital dla ubogich w Brzesku koło Bochni.

Utrzymywał kontakt z elitą umysłową kraju. Pisał wiersze.
Inny wybitny Sanoczanin Julian Krzyżanowski (w swojej Historii literatury polskiej) wypowiada się nader pochlebnie o jego wierszu na śmierć Władysława Jagiełły.

W latach 1440 - 1450 przebywał na Węgrzech.
Był wychowawcą dzieci Jana Hunyadego i dworzaninem głośnego humanisty węgierskiego Jana Viteza.
W tym okresie zaangażował się w działalność polityczną. Odradzał królowi Władysławowi III (póŸniejszemu Warneńczykowi) wszczynanie wojny z Turcją.

Po powrocie do Polski został arcybiskupem lwowskim.
Jako arcybiskup był wybitnym mecenasem sztuki i nauki. W założonym przez siebie Dunajewie powołał pierszy w Polsce dwór kulturalny.
Zmarł w 1477.

Jego pałac arcybiskupi (w Dunajewie) przyciągał wybitnych przedstawicieli humanizmu z całej Europy.
Wśród nich uciekiniera z Włoch (był ścigany przez papieską policję) Filipa Buonaccorsiego, znanego pod przydomkiem Kallimach.
Życie Grzegorza znane jest przede wszystkim dzięki napisanej przez Kallimacha biografii: De vita et moribus Gregorei Sanocei.

Julian Krzyżanowski tak tę biografię komentuje:
Z arcybiskupa, który w sposób nie dość jasny po długiej i pełnej przygód karierze, po latach biedy żakowskiej i wysługiwania się obcym osiągnął wysoką godność kościelną i stał się pionierem cywilizacji w pustoszonej przez najazdy tatarskie diecezji, biograf zrobił świetnego humanistę, szermierza nowego na świat poglądu, człowieka wiedzy, reprezentanta postępowej filozofii, słowem wzór mędrca-humanisty. Przesada wizerunku bije w oczy, sam zaś wizerunek jest bardziej charakterystyczny dla Kallimacha niż dla Grzegorza ... (Julian Krzyżanowski: Historia literatury polskiej. wyd. 1973)